تصادم دی دلدل وچ راہ دی تلاش

لکھت:شاہد ندیم احمد

دیس دے دو اہم ادارے پچھلے کجھ دناں توں آمنے ساہمنے نیں، ایہ صورتحال کدوں تک برقرار رہندی اے ایس بارے کجھ کہنا قبل از وقت اے، پر ایہ گل طے اے کہ تناؤ دی کیفیت برقرار اے۔ ایس ویلے صرف دو ادارے ای آمنے ساہمنے نہیں سگوں سرکار وی فریق بنی نظر آندی اے۔ سرکار دا جھکاؤ افواج پاکستان ول اے تے ایہدی وجہ دیس دے اندرونی تے بیرونی معاملات نیں۔ پرویز مشرف دے خلاف عدالتی فیصلے دے بعد توں ملک وچ ہنگامی صورتحال اے، دیس وچ کئی سیاسی جماعتاں نے ایس فیصلے نوں تنقید دا نشانہ بنایا، اہم قنونی ماہرین نے وی فیصلے تے شدید ردعمل دتا اے۔ ایہدے تے وکھو وکھ حلقیاں دے ردعمل دے نال خصوصی عدالت دے تفصیلی فیصلے دی عبارت نے وی فیصلے نوں متنازعہ بنایا اے۔ ایہ پہلا موقع نہیں کہ عدلیہ نے کسے وی معاملے تے کوئی سخت لائن لئی اے۔ ماضی وچ وی وکھو وکھ فیصلیاں دی وجہ توں عدلیہ تے سرکار وچ سینگ پھسدے رہے نیں، پر ایہ پہلا موقع اے کہ عدلیہ تے پاک فوج وچ حالات اینے شدید ہوئے نیں ۔ ایس فیصلے نوں سیاسی رنگ دے کے کرپٹ سیاستدان سیاسی فائدہ چکن دی مکروہ کوششاں وچ مصروف نیں۔ اپوزیشن جماعتاں نوں دال گلدی نظر نہیں آ رہی تے ایس متنازعہ فیصلے دی آڑ وچ سیاست کرن وچ مصروف نیں۔ سرکار نے فیصلے دے متنازعہ حصے دے خلاف سپریم جوڈیشل کونسل وچ ریفرنس دائر کرن دا فیصلہ کیتا اے جد کہ پورے فیصلے دے خلاف وی اپیل دائر کیتی جاوے گی، ایس ویلے سرکار تصادم دی دلدل وچ راہ دی کھوج وچ اے ۔
ایہ حقیقت واضح اے کہ جدوں وی معزز عدالت وچ کسے کیس دا فیصلہ آندا اے، اوہ کسے اک فریق دے خلاف ہوندا اے تے جہڑے فریق دے خلاف فیصلہ آوے اوہ کدی ایس فیصلے توں مطمئن نہیں ہوندا۔ ایہو وجہ اے کہ عدالتی فیصلیاں دے خلاف اپیلاں دائر کیتی جاندیاں نیں، پر ایہ پہلی واری اے کہ عدالتی فیصلیاں توں غیر مطمئن حکومتی وزیر تے مشیر اعلانیہ نہ صرف عدلیہ دے فیصلیاں تے تنقید کر رہے نیں، سگوں اوہناں نے معزز ججاں نوں وی تنقید دا نشانہ بنا رکھیا اے تے ایہناں تے وکھو وکھ الزامات لاگو کیتے جا رہے نیں۔ ایہ پہلی واری اے کہ پاک فوج دے ترجمان نے وی عدالت نوں سرعام تنقید دا نشانہ بنایا اے۔ ایہدے نتیجے وچ انج محسوس ہون لگا اے کہ فوج تے عدلیہ دے ادارے اک دوجے دے مقابل آ گئے نیں۔ عدلیہ پہلاں وی حکومت مخالف فیصلے دیندی رہی اے، پر ایہ پہلی واری اے کہ سابق چیف جسٹس آصف سعید کھوسہ نوں وی کہنا پیا اے کہ عدلیہ تے ججاں دے خلاف باقاعدہ کردار کشی دی منظم مہم چلائی جا رہی اے۔ ایہ کوئی چنگا اشارہ نہیں اے کہ مقتدر ادارے اک دوجے دے خلاف صف آرا ہو جان۔ عدلیہ تے فوج دوواں ای ملک دے اہم ترین ستون نیں۔ کسے وی ستون دے کمزور ہون دی صورت وچ نقصان دیس دا ای ہووے گا۔ ایس فیصلے نال پرویز مشرف دا کجھ وگڑیا نہ آئین دی بالادستی دا خواب پورا ہویا، الٹا لینے دے دینے پے گئے۔ پر جے آرمی چیف دی مدت ملازمت تے جنرل پرویز مشرف دی سزائے موت دے حوالے نال فیصلے دا مقصد دو اداریاں وچکار کشمکش، ملک وچ عدم استحکام تے فوجی قیادت نوں بے توقیر کرنا سی تے ایہ مقصد پورا ہویا پر جے جمہوریت دا استحکام، آئین دی بالادستی تے قنون دی حکمرانی اولین ترجیح سی تے دور دور تک ایہدا ناں و نشان نظر نہیں آندا۔ عدلیہ نے پرویز مشرف دے خلاف غداری کیس وچ موت دی سزا دا فیصلہ دتا تے تے ایہنوں پوری فوج دے خلاف نیں سمجھناچاہیدا۔ اک عدالت دا کسے فرد دے خلاف فیصلہ آن دا مطلب نہیں کہ ایہدے وچ پورا ادارہ ملوث اے تے نہ کسے جج دے خلاف جوڈیشل کونسل وچ کوئی ریفرنس منظور ہون دا مطلب اے کہ پوری عدلیہ ای غلط اے۔ پرویز مشرف غداری کیس وچ سزا نوںغلط انداز نال ویکھیا جا رہیا اے، اک فرد نوں دتی جان والی سزا نوں اک فرد تک ای محدود رکھنا چاہیدا اے۔ جے سرکار یاں کوئی ادارہ سمجھدا اے کہ پرویز مشرف نوں غلط سزا دتی گئی اے تے ایہدے خلاف اپیل دے کئی فورم موجود نیں۔ ایہدے خلاف مروج طریقیاں دے تحت اپیل کیتی جاوے نہ کہ ایہنوں اداریاں دی لڑائی وچ تبدیل کرن دا احمقانہ طریقہ اختیار کیتا جاوے۔ جے عدالت وچ ہر تھاں توں سزائے موت برقرار رہوے تے وی صدر پاکستان دے کول ایس سزا نوں معاف کرن دا اختیار موجود اے، ایس فیصلے نوں وجہ تنازع بنا کے محاذ آرائی دانشمندی نہیں اے۔ سرکار باہمی تضاد دی دلدل وچ پھسی راہ لبھ رہی اے۔ ہر ادارہ اپنی تھاں اہمیت دا حامل اے تے اپنے دائرہ کار وچ مکمل آزاد اے، سرکار دا کم عدلیہ تے عدلیہ دا کم کوئی دوجا ادارہ نہیں کر سکدا، جے سارے ادارے اپنے اپنے دائرہ کار وچ کم کردے رہن تے ایہ دیس تے اداریاں لئی وی بہتر ہووے گا۔
بلاشبہ نویں چیف جسٹس گلزار احمد نے جہڑے حالات وچ منصب سنبھالیا اے اوہ کئی حوالیاں نال تشویشناک نیں۔ عدالتی فیصلیاں تے سرکار تے پاک فوج جہڑے پیرائے وچ ردعمل دے رہیاں نیں اوہ کسے ہور رخ دا پتہ دیندا اے۔ عدلیہ نوں سیاسی و انتظامی نوعیت دی مداخلت دا ساہمنا رہیا اے۔ ایس طرح دی مداخلت دے ذریعے ججاں نوں مجبور کیتا جاندا رہیا اے کہ اوہ قنون تے آئین نوں نظر انداز کرکے مخصوص فرد یاں گروپ کے مفادات نوں ساہمنے رکھن، ایہ سب اک تواتر نال ہوندا آیا جہدی وجہ توں عدالتی فیصلیاں تے سوشل میڈیا تے تنقیدی تبصرے ہو رہے نیں، ایہدے پس منظر وچ ویکھیا جا رہیا اے کہ میاں نوازشریف نوں بیرون ملک جان دی اجازت ملن دے بعد نیب تے قانون نافذ کرن والے دوجے اداریاں دی حراست وچ دوجے بندیاں نوں وی ضمانتاں تے رہائی مل رہی اے جہدے تے بدعنوانی، سرکاری خزانہ لٹن تے اجہے دوجے الزامات نیں۔ قنونی عمل وچ کوئی سقم یاں نقص اے تے اعلیٰ عدالتاں ولوں احتساب عدالت، انسداد دہشت گردی عدالت یاں دوجیاں عدالتاں دی رہنمائی ہونی چاہیدی اے تاں جے انصاف اپنی گواچی ساکھ بحال کر سکے۔ منصب عدل دا اصل تقاضا ایہو اے کہ خوف تے جانبداری دے بغیر آئین تے قنون دی بالادستی یقینی بناء جاوے پر بقول سابق چیف جسٹس آصف سعید کھوسہ ایہدے لئی شیر دا دل، فولاد جہے اعصاب تے طاقتوراں دے ردعمل توں بے نیاز ہو کے ٹھیک اقدام کر گزرن دا جذبہ تے حوصلہ چاہیدا اے۔ ایس تناظر وچ چیف جسٹس گلزار احمد دے ایہ الفاظ بہت امید افزا نیں کہ قنون دی بالادستی، آئین دا تحفظ تے عدلیہ دی آزادی سب توں اہم کم نیں، ایہ عدالت ماضی وچ وی ایہناں چیلنجاں دا مقابلہ کر چکی تے مستقبل وچ وی پورے وقار تے سنجیدگی دے نال ایہناں نوں حل کرے گی۔