گالھاں‘ ریپ تے ’’مٹی پائو‘‘ دی عزیزداری

لكهت:وسعت اللہ خان

تسیں گھر‘ دفتر‘ سڑک یاں گلی وچ آئوندے جاندے رنگا رنگ گالھاں تے سنیاں ہون گئیاں‘ ایہناں گالھاں دے ننانوے فیصد کردار ماں‘ بھین‘ دھی ہوندے نیں۔ ایہ گالھاں لفظ میرے توں نہیں تیری توں شروع ہوندیاں نیں۔ تیری ماں دی‘ تیری بھین دی۔ گالھاں سامنے والے نوں شرمندہ کرن‘ نیواں وکھان یاں اپنی بے لگام جھنجھلاہٹ دے اظہار دا طریقہ اے۔ ایسے لئی گالھاں وچ ایہناں رشتیاں نوں بطور خاص نشانہ بنایا جاندا اے جہناں دے بارے ساڈی نفسیات دورخی اے۔ یعنی میری ماں دے پیراں تھلے تے جنت‘ پر تیری ماں دی۔ میری بھین تے ستی ساوتری تے پوتر پر تیری بھین دی فلاں فلاں۔ میری دھی تے ددھ دی دھلی پر تیری دھی …
کہن دا مطلب ایہہ وے کہ ساڈے وچوں اکثریت جان بجھ کے یاں لاشعوری انداز وچ دن وچ کئی واری ایہناں رشتیاں دا اپنی زبان تے کلام نال ریپ کردی اے تے احساس تک نہیں ہوندا۔ ایسے نفسیات دے غلام ہون پاروں جدوں واقعی کسے دا فزیکل ریپ ہوندا اے تے ساڈے وچ اکثر وقتی ردعمل دے تحت پھڑپھڑاندے ضرور نیں پر ایس انفرادی تے اجتماعی غم و غصہ وچ مبتلا نہیں ہوندے جیویں ذہن سازی دے خام مال دے طور تے احتجاج‘ مزاحمت تے کراہیت دی تعمیری شکل وچ ظاہر ہونا چاہیدا اے۔ یعنی اک انفرادی تے اجتماعی بے حسی دی کیفیت وچ بسیرے دی عادت پے جاندی اے تے فیر اسیں ضمیر دی حدت توں بچن لئی وکھووکھ حیلہ ساز پناہواں لبھن لگ پینے آں۔ ایہ پناہ گاہواں حقائق دی تپدی دھپ توں ساریاں نوں بچان دے کم آئوندیاں نیں۔ اوہ پولیس والا وی ساڈے ای گھر تے گلی محلے دی تربیتی پیداوار اے جو اکثر تفتیش توں پہلاں ای ایس نتیجے تے اپڑ جاندا اے کہ اصل وچ جہڑی عورت شکایت لے کے آئی اے اوہدا کردار ای مشکوک اے۔ اوہدا حصول انصاف لئی کسے مرد دا وسیلہ حاصل کرن دی تھاں آپ چل کے آنا ای اوہدی بے شرمی دا پکا ثبوت اے۔ شریف عورتاں دا ایہ شیوہ نہیں ہوندا یعنی اصل مسئلہ (ریپ) کردار دی خودساختہ نپائی دے ابتدائی مرحلے وچ ای کدھرے غرق ہو جاندا اے۔
اوہ وکیل جہڑا قنون دیاں ساریاں باریکیاں نوں جانن دا دعویدار اے تے جہدا واسطہ روزانہ درجناں پیشہ ور تے شوقین وارداتیاں نال پیندا رہندا اے اوہ وی معاملے دی تہہ تک اپڑن دے باوجود ریپ زدہ بچے‘ بچی یاں عورت یاں وارث نوں کٹہرے وچ کھڑا کرکے اجہے اجہے رسیلے سوالات پچھدا اے کہ متاثرہ کردار سکتے نال گنگ ہو جاوے تے جیوری تے جج دے چہریاں تے طنزیہ و تفریحی مسکراہٹ پھیل جاوے تے پورا مقدمہ ای اک المناک مسخرے پن دی شکل اختیار کر لوے تے فیر ایہو رویہ متعصب قنونی مباحث و دلیلاں دی بونداباندی وچ قطرہ قطرہ اکٹھا ہو کے ججاں دے فیصلیاں وچ وی جھلک تے چھلک پیندا اے۔ ایہ نفسیات تے طرزعمل اعلیٰ ترین عہدیداراں توں لے کے میرے تے ساریاں دی سانجھی میراث اے۔ ایہ کسے ٹھیلے والے دے نہیں سگوں اک صدر مملکت دے الفاظ نیں کہ کجھ عورتاں مغربی ملکاں دا ویزا لین لئی وی ریپ کروا لیندیاں نیں۔ ایہ کسے راہ چلدے لا ابالی لونڈے دے نہیں سگوں اک منتخب وزیراعظم دے الفاظ نیں کہ عورتاں جس طرح دے فیشن کرکے باہر نکلدیاں نیں کجھ مرد اوہناں نوں ویکھ کے اپنے جذبات تے قابو نہیں رکھ سکدے تے ایہ کسے جیدے کن ٹٹے دے نہیں سگوں اک معزز پارلیمنٹرین دے الفاظ نیں کہ مٹھائی تے مکھی تے آوے گی۔
ایہناں سارے معززین دا خیال اے کہ جہڑی عورت فیشن توں دور اے‘ ست پردیاں وچ رہندی اے‘ آواز اچی نہیں کردی‘ غیر مرداں توں فاصلہ بنا کے چلدی اے‘ مخلوط تعلیم دے ماحول توں محفوظ اے‘ دینی فرائض تے کاربند اے اوہدا ریپ نہیں ہو سکدا پر چھ ورھے دا بچہ تے چار ورھے دی بچی ایس خودساختہ فریم وچ کیویں فٹ ہووے؟ اوہدے تے اکثر زباناں ایدھر اودھر سجے کھبے دی ہچرمچر شروع کر دیندیاں نیں۔ ساڈے وچوں شاید ای کوئی ایس نظریے دا وکیل ہووے کہ جناں پردہ جسم دا ضروری اے اوہدے توں ودھ اکھ نوں پردے دی لوڑ اے جہدے وچ پتلی دی تھاں اکثر ایکسرے پلانٹ لگا ہوندا اے۔ ایسے لئی کہیا گیا اے کہ پہلی نگاہ قابل درگزر اے پر دوجی نگاہ دی نیت دے تسیں آپ ذمے وار اے۔ ایس بارے ہر طرح دے سروے گھٹو گھٹ اک نکتے تے متفق نیں کہ پینٹھ توں ستر فیصد ریپ اوہناں دے ہتھاں وچ ہوندے نیں جہناں نوں گھراں وچ محرم‘ معزز‘ سمجھدار تے وڈا سمجھ کے آن جان تے رہن سہن دی اجازت ہوندی اے۔ گھر دیاں عورتاں تے بچے اوہناں نوں احترام دے رشتیاں نال پکار رہے ہوندے نیں تے اوہ اوہناں عورتاں تے بچیاں نوں کسے ہور زاویے نال ناپ رہے ہوندے نیں تے جدوں واردات ہو جاندی اے تے نوے فیصد واقعات وچ ایہ وارداتاں گھر دے وسنیکاں دے سینیاں وچ دفن ہو جاندیاں نیں گل باہر نکل گئی تے بڑی بدنامی ہووے گی۔
ایہ تصور نیک نامی تے بدنامی اوس عورت بچے یاں بچی دی جسمانی و نفسیاتی حالت توں ڈھیر مقدس سمجھیا جاندا اے جہنوں ہن باقی زندگی ایسے نفسیاتی گھائو دے نال بوند بوند جینا تے لمحہ بہ لمحہ مرنا اے۔ بس اوہ کہانیاں باہر آئوندیاں نیں جہناں وچ متاثرہ کردار زخمی یاں قتل ہو جاوے۔ باقی سب کجھ خوف تے دنیا کیہ کہوے گی تے جے کوئی مظلوم کردار معاملیاں نوں اپنے ہتھ وچ لین‘ جرأت وکھان تے کھل کے گل کرن دی کوشش کرے تے اوہدے منہ تے اوس عزت دا توبڑا رکھن دی کوشش کیتی جاندی اے جہدا ریپ دے بعد کوئی وجود نہیں رہیا۔ ریپ متاثر نوں گول گول گھوردیاں اکھاں توں ودھ فولادی دلاسے‘ اک عدد ہمدرد موڈھا تے ایہ یقین دوان دی لوڑ ہوندی اے کہ اوہ اکلا نہیں اوہدا قصور نہیں۔ اسیں سارے تہاڈے نال آں پر نوے فیصد واقعات وچ متاثرہ بچہ‘ بچی تے خاتون مشکوک نگاہواں دے تیراں توں ہور چھلنی ہو کے ناامیدی تے مایوسی دے انھیرے غار وچ اتردا چلا جاندا اے تے جین دی امنگ ہولی ہولی مرن لگ پیندی اے تے فیر اوہ اندر تے باہر فقرے سہندے سہندے اپنا ای سایہ بن جاندا اے۔ ایس توں ہٹ کے ساڈا منافقانہ شرمیلا پن وی خوب اے۔ ہر طرح دی فحش کلامی قابل قبول پر ریپ نوں ریپ کہندے ہوئے زیادہ تر لوک حالاں کہ میڈیا وی کتراندا اے۔ عزت تار تار‘ عزت لٹ گئی‘ آبروباختہ‘ جنسی زیادتی‘ اجتماعی زیادتی وغیرہ وغیرہ۔ ہر سابقہ ولاحقہ استعمال ہووے گا پر ریپ دی اصطلاح استعمال کردے ہوئے زبان تلک جاوے گی۔ حالاں کہ ریپ دا مطلب اے اوہ جنسی تعلق جہڑا زورزبردستی نال جوڑن تے وکٹم نوں شدید احساس عدم تحفظ وچ مبتلا کرکے اک بے بس و لاچار نیم انسان وچ بدلن دی خاطر بطور ہتھیار جان بجھ کے استعمال کیتا جاوے۔ ایس اک اصطلاح دے بکثرت استعمال نال بیسیوں غیرمتعلق و غیرضروری الفاظ نوں ضائع ہون توں بچایا جا سکدا اے جہناں دا لاشعوری تے شعوری مقصد متاثرہ بندے دی اصل کیفیت تے پردہ پانا یاں جرم دی شدت نوں گھٹ کرکے پیش کرنا اے۔
جس دن اسیں سارے مٹی پائو دی ذہنیت توں آزاد ہون بارے سوچنا شروع کر دیاں گے اوہدے بعد وی ریپ تے شاید ہوندے رہن پر سماجی سطح تے مزاحمت تے قنون دا مساویانہ تے موثر استعمال جذبات توں مغلوب ریپسٹ نوں وی تعلیم دینا شروع کر دیوے گا کہ اپنے جذبات نوں رسی بنھے یاں فیر گلے وچ رسہ پین لئی اپنے آپ نوں ذہنی طور تے تیار رکھے۔
(بشکریہ روزنامہ ایکسپریس)