پنجابی تے آئی نہیں‘ تسیں کاہدی خُشی منا رہے او؟

لکھت:جمیل احمد پال

اِکو سرکاری چٹھی دای کاپی دو تن سجناں نے مینوں فون راہیں گھلی۔ فیر دو دن بعد اوہی چٹھی فیس بُک اُتے لگی ویکھی جہدے بعد کوئی دس کو سجناں نے اوہی کاپی مینوں واری واری گھلوائی۔ متراں دی مہربانی اے کہ پنجابی نال متعلق چیزاں مینوں گھل دیندے نیں تے گھلن دے بعد اکثر معاملے توں بے نیاز وی ہو جاندے نیں۔ فیس بُک اُتے لگی چٹھی تھلے ساڈے سجن نے مبارک دتی کہ پنجابی آ گئی اے۔ جواب وچ ردء عمل وکھان والیاں نے وی بہت خُشی دا اظہار کیتا۔ میں وکھری قسم دے ریمارکس دتے تاں اوس سجن نوں شاید پسند نہیں آئے تے اوہناں نے ہٹا دتے۔ پنجابی واقعی آ گئی ہوندی تاں مینوں ریمارکس دین دی وی لوڑ نہیں سی‘ میں وی خُشی نال بغلاں وجان والیاں وچ رَل جاندا پر بدقسمتی نال انج نہیں۔ ہر سرکاری چٹھی وچ چٹھی وصولیے دے پتے ہیٹھ وچکار کر کے چٹھی دا اک وِشا‘ موضوع یاں عنوان وی لکھیا جاندا اے۔ ذکروکت چٹھی دے عنوان دا پنجابی ترجما کجھ انج ہووے گا:
’’پنجاب دے ہائی تے ہایر سیکنڈری سکولاں لئی پنجابی استاداں (گریڈ 15 تے 16) دِیاں پوسٹاں دی بناون کاری‘‘ بس ایہو عنوان اے جہڑا پڑھ کے ساڈے سجناں تے پنجابی پیاریاں نے پوسٹاں لاون تے اک دُوجے نوں مبارکاں دین دا کم شروع کر دتا۔ کسے نے وی پوری چٹھی پڑھن دی کھیچل ای نہیں کیتی۔ ذکروکت چٹھی اصلوں پنجاب سرکار دے سکولی تعلیم محکمے دے سیکشن افسر ولوں چیف ایگزیکٹو افیسر‘ ڈسٹرکٹ ایجوکیشن اتھارٹی راولپنڈی دے ناں لکھی گئی اے 10 اگست نوں لکھی گئی ایس چٹھی وچ آکھیا گیا اے کہ … ’’تہانوں ایدوں پہلاں 30اپریل تے فیر 24مئی نوں وی چٹھی لکھی جا چکی اے جہدے وچ آکھیا گیا سی کہ اپنے علاقے وچ پنجابی پڑھ رہے پڑھیاراں دی گنتی دے حوالے نال استاداں دی منگ بارے دس پائو تاں جے سکولاں لئی نویاں پوسٹاں پیدا کیتیاں جا سکن۔ تسیں جواب نہیں دتا۔ اک واری فیر ہدایت کیتی جاندی اے کہ اک ہفتے دے اندر اندر ایہدے بارے جانکاری دیو۔‘‘بس چٹھی دا مفہوم اینا ای اے۔ ذکروکت افسر نوں 30 اپریل تے 24مئی دیاں چٹھیاں دے بعد 10 اگست نوں ایہ تیجی چٹھی اے۔ تہاڈا کیہ خیال اے‘ افسر ہوری جواب دے دین گے؟ جہناں دے کن اُتے دو چٹھیاں نال جوں نہیں سُرکی‘ تیجی واری اوہناں دی غیرت کویں جاگ جاوے گی؟
ایہ راولپنڈی ڈویژن دی گل اے‘ لاہور دی وی سن لوو۔ جو کجھ راولپنڈی وچ کرنا اے‘ ہال روڈ لاہور اُتے تعلیم محکمے دے دفتر وچ بیٹھن والے پرویز اختر ہوری اوہی کجھ لاہور وچ کر رہے نیں۔ اوہناں نے وی اجے تیکر لیٹر بارے کوئی منگ نہیں بھجوائی۔ بجٹ دے موقعے اُتے کجھ سیٹاں منظور ہو جان گیاں پر اوہ ایہ ویلا کھنجھان دے چکر وچ نیں۔ میں بیتے 3دناں وچ کوئی وِیہ واری اوہناں دے نمبر اُتے کال کیتی اے۔ مجال اے اوہناں نے کال اٹینڈ کرن دی کھیچل کیتی ہووے۔ فون دی گھنٹی وجدی رہندی اے۔ اک ادھی وار اوہناں نے شاید نمبر ویکھ کے کال کٹ دتی۔ ساڈے افسر صاحبان فرعون توں دو چھتر ودھ ای ہوون گے‘ گھٹ نہیں۔ تنگ آ کے میں ’’لوکائی‘‘ دے اک متعلق جوان دی ڈیوٹی لائی کہ ذرا اوہناں نوں ویکھے۔ ایس توں پہلاں ایہو افسر ذکروکت خط دے جواب وچ لکھ چکیا اے کہ ’’خرچے بارے سرٹیفکیٹ نال لائو کہ نویں پوسٹاں دا خرچا کویں آوے گا‘‘ حالاں ایہ ایہدا مسئلا ای نہیں۔ ایہ فنانس ڈیپارٹمنٹ دا مسئلا اے۔ ایہدے کولوں صرف ایہ پچھیا گیا اے کہ پڑھن والیاں دی تعداد دے لحاظ نال پوسٹاں دسو۔ اگوں ایہ ڈھیک چالیاں کردے ہویا پچھ رہیا اے کہ خرچا کون چُکے گا؟ اوہی معاملے نوں گدھی گیڑے پاون دے سرکاری افسراں والے چالے…
ایس سارے کارے دے پچھوکڑ وچ صورت حال کجھ انج اے کہ جانی پچھانی ماہر تعلیم پروفیسر سعیدہ اجمل‘ جو ایجوکیشن کالج راہیں تعلیم دے فروغ دے نال نال استاداں لئی پنجابی دے نصاب واسطے وی کم کردے رہے‘ دو سال توں جتن کر رہے سن کہ ہائی تے ہایر سیکنڈری سکولاں وچ پنجابی استاداں دِیاں پوسٹاں بنوائیاں جاون۔ سکولاں وچ کدھرے کدھرے ناں ماتر پنجابی پڑھائی جا رہی اے پر اوہ پنجابی دے استاد نہیں پڑھاندے۔ ہیڈ ماسٹر صاحبان کسے فارسی‘ عربی‘ اردو پڑھان والے استاد دے ذمے لا دیندے نیں کہ اوہ پنجابی وی پڑھا دیا کرے۔ اجہے استاداں دی پنجابی نال کوئی ہمدردی نہیں ہوندی۔ کوئی نواں ہیڈ ماسٹر آ جاوے تاں اوہ وی ایس بہانے سکول وچ پنجابی پڑھانی بند کرا دیندا اے کہ باقاعدا استاد موجود نہیں۔ ایہدا حل ایہ اے کہ پنجابی پڑھان والے استاداں دیاں باقاعدا اسامیاں ہوون تے اوتھے پنجابی ایم اے ای تعینات کیتے جاون۔ ایہدے نال پنجابی وچ ایم اے کر کے بے روزگار پھرن والیاں دی گنتی وی کجھ گھٹے گی۔ پنجاب دے ست تعلیمی بورڈاں دے نتیجے گواہ نیں تے انتہائی حیرانی دی گل اے‘ انگریزی تے اردو دے لازمی مضموناں دے بعد سبھ توں زیادا پڑھیار پنجابی دا مضمون رکھدے نیں پر پنجابی دے استاد کدھرے وی موجود نہیں۔ دو سال دے لمے چوڑے جتن دے بعد محکمے نے گل سنی‘ عمل کرن لئی پنجاب دے ایجوکیشن محکمیاں وچ متعلق افسراں نوں چٹھیاں لکھیاں۔ تاں سوائے تن یاں چار دے‘ کسے نواب زادے نے جواب ای نہیں دتا۔
پنجابی نال پنجاب دے تعلیم محکمے دے افسراں وچوں کوئی وی مخلص نہیں۔ سگوں تعلیم نال وی گھٹ ای کوئی ہووے گا۔ سارا دن میٹنگاں دے بہانے گپ شپ لاون‘ چاہ پیون تے ذاتی مفاد لین توں سوا کوئی کم نہیں کردے۔ سایل ایہناں دے بوہے اتے رُل جاندے نیں۔ ملاقات کرنی تاں کیہ‘ ایہناں کول ٹیلی فون اٹینڈ کرنا دا ویلا وی نہیں۔ زیادا تر سرکاری محکمیاں دا ایہی حال اے۔ جنا چر ایہناں نوں چھتر نہ مارے جاون‘ ایہناں دی غیرت نہیں جاگدی۔ ایہناں دا علاج ایہو اے کہ ایہناں دا گریبان پھڑیا جاوے تے پچھیا جاوے کہ ساڈے ٹیکساں توں کٹھے کیتے پیسے نال تسیں لمی چوڑی تنخاہ لیندے او‘ ساڈا کم کردیاں تہانوں موت کیوں پیندی اے؟ پنجابی سیوکاں نوں وی خیال رکھنا چاہیدا اے کہ نرا چٹھی دے عنوان تے وشے ویکھ کے خُش ہون دی بجائے ایہناں مٹی دے مادھو افسراں گلمے پھڑن لئی تیار ہوون جہڑے پنجابی دے معاملے وچ بے حس ہو جاندے نیں۔ جنا چر ساڈا ہتھ اسیں ایہناں دے گریبان تیکر نہیں اپڑے گا‘ ایہناں دی غیرت نہیںجاگے گی۔ پنڈی والے بے حس واسطے میں پنجابی سیوک متر دی ڈیوٹی لائی اے‘ لاہور واسطے وی۔ اک دو دناں نوں پتا لگے گا کہ کیہ ہوندا اے۔٭٭