اللہ دے کنبے دے نال عید منائو !

اختر سردار چودھری

وڈی عید‘ بکرا عید‘ عیدقربان تے عیدالاضحی‘ ایہہ سارے نام اوس بابرکت تے عظیم عمل نال جڑے نیں جہڑا حضرت ابراہیم ؑنال منسوب اے۔ عید دے دن لئی کجھ مخصوص عبادتاں‘ کجھ آداب تے عادتاں وی مختص نیں جہناں وچوں سب توں پہلاں تے سویرے چھیتی بیدار ہونا چاہیدا اے تے غسل کر کے نویں کپڑے پانا چاہیدے نیں۔یاد رکھو عید ہر گز لباس جدید دا نام نہیں‘ عید تے عمل زید دا نام اے۔ اللہ دی شکرگزاری دا نام اے۔ دوجیاں نوں اپنی خوشی وچ شامل کرن دا نام اے۔ ایس دن خشبو لانی چاہیدی اے۔ ایہدے مگروں مسجد ول تکبیرات (اَللہ اَکبَر، اَللہ اَکبَر، لَااِلٰہَ اِلَّا اللہْ وَاللہْ اَکبَر، اَللہْ اَکبَر، ولِلّٰہِ الحَمدْ‘ترجمہ: اللہ سب توں وڈا اے۔ اللہ سب توں وڈا اے۔ اللہ دے سوا کوئی عبادت دے لائق نہیں تے اللہ سب توں وڈا اے‘ اللہ سب توں وڈا اے تے ساری تعریفاں اللہ ای لئی نیں)پڑھدے ہوئے اک رستے اتے جانا چاہیدا اے تے دوجے توں آنا چاہیدا اے۔ ایام عید وچ عزیز و اقارب تے قریبی رشتہ داراں نال ملاقاتاں کرو‘ فیملی نوں ویلا دیو ‘ اک دوجے نوں تحفے دیو۔
ہر عید اتے ارباں‘ کھرباں روپے داکاروبار ہوندا اے۔ ایہہ سارا کاروبار غریب افراد دے نال ہوندا اے۔ ایہہ عید دا تہوار جہڑا صرف مسلماناں نوں نصیب ہویا اے ایہدے وچ ساریاں دی خوشیاں دا خیال رکھیا جاندا اے۔ تسیں مویشی منڈی چلے جائو اوتھے بوہتے غریب ہوندے نیں جہڑے سارا سال جانور پالدے نیں تاں جے کجھ پیسے کما سکن۔ بچیاں لئی کپڑے جوتے خرید سکن۔ منڈی توں شروع ہو کے کھلاں تے ہڈیاں ویچن تک کاروبار دی اک زنجیر بندی اے۔
عید قربان دے گوشت وچ غریباں دا باقاعدہ حصہ رکھیا گیا اے تاں جے دوجیاں دی مدد دا احساس پیدا ہووے۔ سانوں قربانی دے جانور وچوں اک تہائی گوشت توں ودھ گوشت رکھن دی اجازت نہیں۔ اک تہائی نال قرابت داری پوری ہوندی اے تے اک تہائی نال خالصتاً اللہ دی رضا لئی غریباں وچ گوشت تقسیم کیتا جاندا اے۔ ایس دن قصاب حضرات دی وی عید ہوندی اے۔ جیویں چھوٹی عید اتے نائی حضرات دی عید ہوندی اے۔ تسیں ویکھیا ایہہ طبقہ وی غریب افراد اتے مشتمل اے۔ ایہناں وچوں تے کجھ ایسے وی ہوندے نیں جہڑے موسمی قصائی بن جاندے نیں تے دیہاڑی لا کے اپنے بالاں لئی عید دی خوشیاں دی کمائی کردے نیں۔ اصل عیددا مقصد ای دوجیاں نوں خوشیاں وچ شامل کرنا اے۔
زنانیاں دا آکھنا اے کہ ’’ساڈی کہڑی عید ہوندی اے۔ عید تے مرداں تے بالاں دی ہوندی اے۔ اسیں تے سارا دن باورچی خانے وچ گزار دینے آں۔ہر سال ایہہ شکایت اوہناں ولوں کیتی جاندی اے تے مناسب ای کیتی جاندی اے کہ عید اوہناں لئی ڈبل ڈیوٹی لے کے آندی اے۔اوہناں دا کم ودھ جاندا اے‘‘۔ دوجے پاسے مرد حضرات دا آکھنا اے کہ ’‘اصل عید تے زنانیاں دی ہوندی اے۔ ساری کمائی شاپنگ اتے لگ جاندی اے۔ اوہناں نوں ای میک اپ تے دوجے بنن سنورن دا سامان خرید کے دتا جاندا اے۔ اسیں تے اک جوڑے اتے سارا دن گزار دینے آں‘‘ وغیرہ لیکن حقیقت ایہہ اے کہ وڈی عید دے موقعے اتے زنانیاں دی عید تے نہ ہون دے برابر ہوندی اے کیوں جے اوہناں دا سارا دن عید دے حوالے نال مزے مزے دے کھانے بنان وچ ای لنگھ جاندا اے۔
عید دے ایہو کجھ دن ہوندے نیں جدوں سارے غریب ڈِھڈ بھر کے گوشت کھاندے نیں ورنہ ملک عزیز وچ ایسے گھراں دی اکثریت اے جتھے سارا سال گوشت نہیں پکدا۔ ایہناں کجھ دناں وچ اوہ تھوڑی چنگی حالت دے کپڑے پا لیندے نیں تے اوہناں نوں احساس ہوندا اے کہ اسیں وی اللہ دا کنبہ آں۔ غریب طبقے دا آکھنا اے کہ عید تے اوہناں دی ہوندی اے جہناں دے کول پیسہ ہووے۔ مال و دولت ہووے۔ غریباں وچ ایہہ احساس محرومی صرف تے صرف اسلام دے احکامات اتے عمل نہ کرن دے کارن پیدا ہوئی اے۔ ساڈا مذہب اسلام سب توں ودھ معاشرتی تے سماجی فلاح‘ مساوات تے رواداری دا سبق دیندا تے سانوں پابند کردا اے کہ اسیں بے سہارا افراد دا سہارا بنیے۔ خاص موقعے اتے اوہناں دی خوشیاں نوں دوبالا کریے۔
دوجے انسان اصل وچ اللہ دا کنبہ نیں۔ نبی کریمؐ نے فرمایا ’’مخلوق اللہ دی عیال اے تے اللہ تعالیٰ نوں سب توں ودھ محبوب اے جہڑا اوہدی عیال نال محبت کرے‘‘ ایسے طرح آپؐ نے فرمایا: ’’خدا دی قسم اوہ مومن نہیں جہڑا خود ڈھڈ بھر کے کھانا کھاوے تے اوہدا پڑوسی اوہدے پہلو وچ بھک نال کروٹاں بدلدا رہوے‘‘ عید دے موقعے اتے حقیقی خوشی اک دوجے نال مل کے ای حاصل ہوندی اے۔ ایہہ دوجے کوئی ہور نہیں نیں۔ سانوں نہ صرف اپنی خوشیاں وچ دوجیاں نوں شریک کرنا چاہیدا اے بلکہ عید دی خوشیاں نوں دوبالا کرن لئی عید دے ایہہ پرمسرت لمحات یتیم خانیاں وچ پرورش پاندے بالاں‘ ہسپتالاں وچ زیر علاج مریضاں‘ اولڈ ہائوس وچ مقیم بزرگاں دے نال ایہہ دن گزارنا چاہیدا اے۔ جے اوہناں جگہاں تک جانا ممکن نہ ہووے تے سانوں اپنے آسے پاسے ویکھنا چاہیدا اے۔
ساڈے آسے پاسے اج وی ایسے سینکڑاں تے ہزاراں یتیم بچے موجود نیں۔ ایسے معمر افراد ساڈے خاندان وچ گلی محلہ وچ‘ ہمسائے وچ موجود ہو سکدے نیں جہناں دا پرسان حال کوئی نہ ہووے۔ سانوں اوہناں دا سہارا بنن دی لوڑ اے۔ اسیں ایہناں دناں نوں چھٹیاں سمجھ کے انجوائے کرنے آں۔ اسیں ایہناں دناں دے شرعی مقصداں نوں بھلدے جا رہے آں۔ ایہو وجہ اے کہ معاشرے وچ بہتری نہیں آ رہی۔ ساڈا معاشرہ عدم تحفظ تے تنہائی دا شکارہو چکیا اے۔ ساڈے دل پتھر تے اسیں بے حس ہوندے جا رہے آں۔ اسیں نہ صرف شرعی احکامات نوں بھلدے جا رہے آں بلکہ غریباں تے مسکیناں دا ساڈی ذات اتے جہڑا حق اے اوہنوں وی فراموش کر چکے آں۔ سانوں ایہناں دناں دے منان لئی اوہناں دی روح نوں سمجھنا ہووے گا۔
’’عید اوہناں دی نہیں جہناں نے مہنگے کپڑے پائے ہون بلکہ حقیقتاً عید تے اوہناں دی اے جہڑے خدا دی وعید تے پکڑ توں ڈردے ہون۔ عید اوہناں دی نہیں جہناں نے بہت ساری خشبوواں دا استعمال کیتا ہووے‘ عید تاں اوہناں دی اے جہناں نے اپنے گناہواں توں توبہ کیتی تے اوہدے اتے قائم رہے‘‘۔ عید دی خوشیاں مخلوق خدا دے نال رل کے منائو‘ سانوں عید دی خوشیاں منان لئی اوہدی روح نوں سمجھنا ہووے گا؟
سانوں ایہہ ویکھنا چاہیدا اے کہ کسے غریب دا گھر عید دی خوشیاں توں محروم نہ رہ جائے۔ ایسے سوچ دے نال اسیں قربانی دی سنت ابراہیمی ادا کرئیے جہڑی حقیقتاً قربانی ہووے گی۔
دوجے سارے انسان اصل وچ اللہ دا کنبہ نیں۔ نبی کریمؐ نے فرمایا: ’’مخلوق اللہ دی عیال اے تے اللہ تعالیٰ نوں سب توں ودھ محبوب اے جہڑا اوہدی عیال نال محبت کرے ‘‘ ایسے طرح آپؐ نے فرمایا: ’’خدا دی قسم اوہ مومن نہیں جہڑا خود ڈھڈ بھر کے کھانا کھاوے تے اوہدا پڑوسی اوہدے پہلو وچ بھک نال کروٹاں بدلدا رہوے‘‘۔ عید دے موقعے اتے حقیقی خوشی اک دوجے نال مل کے ای حاصل ہوندی اے۔ اصل عید دا مقصد ای دوجیاں نوں اپنی خوشیاں وچ شامل کرنا اے۔