پنجاب دے شہراں دی بدحالی

لکھت:مظہر برلاس

صحت تے تعلیم تے گل ہو چکی اے، کئی ہور شعبے اجہے نیں جتھے منصوبہ بندی دی لوڑ سی پر پنجاب تے 40سالہ حکمرانی دے دور وچ کسے اک شعبے وچ وی منصوبہ بندی نہ کیتی گئی۔ ایہدا نتیجہ ایہ نکلیا کہ اج پنجاب دے سارے وڈے شہر اپنی حالت زار تے ماتم کر رہے نیں۔ شہراں وچ زندگی اپنی تنگی دا اعلان کردی پھر رہی اے۔ شہراں تے ودھدے دباؤنے جتھے بیروزگاری نوں جنم دتا اے اوتھے جرائم دی وی افزائش ہوئی اے۔ پنجاب دے وڈے شہراں وچ آبادی حد توں ودھ گئی اے پر اوتھے روزگار دے ذرائع محدود نیں۔ حالت ایہ وے کہ بڑے پڑھے لکھے نوجواناں نوں روزگار نہیں مل رہیا۔ اوہ بیروزگاری دی چکی وچ پس رہے نیں۔ شہراں وچ آباد گھرانیاں لئی مہنگائی دے ایس دور وچ آمدن تے اخراجات وچ توازن قائم رکھنا اوکھا ہو گیا اے۔ جنے خرچے نیں اونی آمدن نہیں۔ اخراجات تے نوجواناں دے وی نیں، بیروزگار نوجوان کیہ کرن، کیویں بیروزگاری دی کُکھ توں خرچہ کڈھن، والدین لئی وی ایہ مرحلہ بڑا اوکھا اے۔ پہلاں اوہناں نے بالاں نوں پڑھایا لکھایا، ہن اوہ بیروزگاراں دا پیٹ پال رہے نیں۔ ایہناں مشکل ترین حالات وچ اک مرحلہ ہور وی مشکل ترین اے، بعض نوجوان اپنی جوانی وچ والدین توں خرچہ وصول کرنا شرمناک سمجھدے نیں، کجھ والدین وی نوجواناں نوں اخراجات نہیں دیندے سگوں اوہناں نوں کہندے نیں کہ جاؤ ہن تسیں کماؤ ایہ نوجوان جدوں گھر توں کمان لئی نکلدے نیں تے بیروزگاری اوہناں دے استقبال لئی کھڑی ہوندی اے، ایہناں نوجواناں نوں کوئی کم کاروبار نہیں ملدا۔ مایوسی دے ایس عالم وچ اوہ نویں نویں راہ لبھن دی کوشش کردے نیں، ایہو کوشش اوہناں نوں جرائم ول لے جاندی اے، ایسے لئی وڈے شہراں وچ سٹریٹ کرائم ودھدے جا رہے نیں، وڈے شہراں وچ جعلسازیاں وی ودھ گئیاں نیں۔ لالچ دے مارے انسان دولت دے حصول وچ اخلاقیات دے سارے سبق بُھل جاندے نیں۔ کجھ نوجوان قبضہ گروپاں دا حصہ بن جاندے نیں، حالیہ ورھیاں وچ جنے وی جرائم پیشہ گروہ نظر آئے ایہناں وچ اکثریت پڑھے لکھے نوجواناں دی سی۔ بیروزگار نوجواناں نے نت نویں دھندے اپنا رکھے نیں، کجھ نے شہراں دے گراؤنڈ تے پارکاں تے قبضہ کر رکھیا اے، اوہناں نے اوتھے آپ ای ٹکٹ لا رکھے نیں، بعض نے لٹ مار دے ہور طریقے اختیار کر رکھے نیں۔ جے تسیں شہراں وچ ہون والے جرائم دی وڈی وجہ لبھو گے تے ایہ بیروزگاری ای ہووے گی۔ قتل و غارت تے بدامنی دا راہ وی بیروزگار ای اپناندے نیں۔ وڈے شہراں وچ جرم کرکے لُکنا آسان اے، ایس آسانی توں نوجوان بھرپور فائدہ چکدے نیں۔ تھانیاں تے پلس دی تعداد ودھن دے باوجود جرائم گھٹ نہیں ہو رہے سگوں ودھ رہے نیں۔ ایہدی وجہ شہراں دی آبادیاں دا حد توں تجاوز کر جانا اے۔ساڈے حکمران منصوبہ بندی دے قریب پتہ نہیں کیوں نہیں جاندے، کسے نوں خیال نہ آیا کہ شہراں دی آبادی ودھن دے بعد گراؤنڈز گھٹ پے گئے نیں، ایسے طرح پارکس گھٹ ہو گئے نیں، نویں ہاؤسنگ سوسائٹیاں نے شہراں نوں تے ودھا دتا پر گراؤنڈز تے پارکس نہ ودھ سکے۔ ایہ سوسائٹیاں والے قبرستاناں لئی وی تھاں نہیں رکھدے۔ ایس لئی شہراں وچ پرانے قبرستاناں دی حالت بڑی عجیب اے، اک اک قبر تے کئی کئی قبراں بن چکیاں نیں، فیر قبرستاناں وچ مردیاں دی ہڈیاں کڈھن دا مکروہ دھندہ وی ہوندا اے۔ طاقتور قبضہ گروپاں نے تے قبرستاناں تے وی عمارتاں کھڑی کر رکھیاں نیں، کجھ نے گراؤنڈز تے پارکس تے قبضہ کرکے زمین فروخت کر دتی اے۔ پنجاب دے حکمراناں نوں چاہیدا سی کہ اوہ بنجر علاقیاں وچ ٹیکس فری صنعتی زون بناندے۔ انج نہ کرن نال لوکاں نے شہراں دے اندر ای فیکٹریاں بنا لئیاں، ایہناں فیکٹریاں دا دھواں شہراں دی فضا نوں ہور آلودہ کردا رہیا، فضا تے پہلاں ای توں گڈیاں دے دھویں دی وجہ توں آلودہ اے، ایس قدر آلودگی وچ ساہ لینا اوکھا اے، ایہ فضا صحت لئی بدترین اے۔شہراں وچ تاخیر نال سون دا رواج اے، تاخیر نال سونا کسے صورت وی صحت لئی چنگا نہیں، ایسے لئی ساڈی اگلی نسل دی صحت حوصلہ افزا نظر نہیں آ رہی۔ شہراں وچ قائم سیوریج سسٹم جواب دیندا جا رہیا اے، بارش ہوندی اے تے گٹراں دا پانی ابلنا شروع ہو جاندا اے، گٹراں دا ایہ پانی بارش دے پانی وچ مل جاندا اے ، فیر ایہ پانی کئی کئی دناں تک سڑکاں تے یاں گلیاں وچ کھڑا رہندا اے، ایہدے توں وی بیماریاں جنم لے رہیاں نیں۔ باقی آئندہ، فی الحال سرور امان دا شعر
بانجھ ہو کر رہ گیا جس وقت دھرتی کا بدن
تب ہمارے نام یہ جاگیر کر دی جائے گی