کیہ اسی اپنے اَج وچ زندہ ہاں؟

فرحانہ مرزا

دو‘ تِن مہینے پہلوں دی گل اے۔ میں اک گھر چ پڑھان گئی۔ میں ہوم ٹیوٹرنگ کرنی آں۔ گھر‘ گھر جا کے بالاں چ علم وَنڈنی آں۔ میرا اپنا تجربہ اے کہ اکثر گھراں چ والدین تے اولاد دا ایس گل تے پھڈا ہندا کہ بچے کمپیوٹر تے لکھ کے جواب بھیجنا چاہندے نیں پر ماں پیو نوں ایہہ فکر کھائی جاندی اے کہ کدے اے کاپیاں تے لکھنا نہ بھل جان۔ کتاباں توں پڑھنا ناں بھل جانا۔ کیونکہ اپنی حیاتی چ اپنے موجودہ زمانے توں 20,30سال پچھے جی رہے نیں۔ بڑی دفعہ میں اوہناں نوں سمجھان دی کوشش کیتی اے کہ اے کمپیوٹر ایج اے۔ نالے سارے سکول‘ کالج‘ بزنس ہر طرح دا سرکاری‘ نجی کم کمپیوٹر تے آن لائن ہو گیا اے۔ تسی نویں پیڑھی نوں وقت دے تقاضیاں دے مطابق چلن دوئو۔
اوہناں نوں ایوی ڈر اے کہ بچے کمپیوٹر تے گیماں کھیڈ کھیڈ کے آوارہ نہ ہو جان۔نالے نیٹ تے ایناں زیادہ گند اے کہ والدین او گندیاں ویب سائٹس توں اپنے بالاں نوں بچانا چاہندے نیں۔ میں پوری طراں اوہناں نال سہمت آں پر اووی تے بالاں دیاں لوڑاں نوں سمجھن تے وقت دے تقاضیاں دے نال چلن۔ ماضی دے پرچھاویاں چوں نکل کے حال دے پینڈے اختیار کرن۔
زیادہ تر ساڈا معاشرہ 20,30سال پچھے جی رہیا اے۔ کجھ دہائیاں پچھے جھاتی پائو تے لوکی کافی دیر ہتھ نال لکھدے رہے۔ فیر جد جد دنیا چ ایجادات ہندیاں گئیاں۔ حیاتی سوکھی ہون لگ پئی۔ لکھن دے میدان چ ٹائپ رائٹر آگئے۔ دفتراں چ اوہناں دا استعمال ہون لگ پیا۔ کسے کسے گھر چ ٹائپ رائٹر پایا جاندا سی۔ لوکاں نیں اوہنوں وی دفتری شے سمجھنا شروع کر دتا تے او دفتر دی لوڑ بن کے رہ گیا۔
اوس توں بعد کمپیوٹر‘ پرنٹر تے ہور بہت ساریاں چیزاں آ گئیاں۔ شاید ایوی دفتر دا مال بن کے رہ جاندے۔ کورونا وائرس آن دے نال سارا کام ایناں تے منتقل ہو گیا۔ اج دا بچہ بچہ ایہدے نال واقف اے۔ بس ساڈے وڈیاں نوں ایہہ گل سوچنی چاہیدی اے کہ اسی سمے دے نال ٹریے کیوں جے سمے توں پچھے رہ جان والے ہمیشہ معاشرے نوں تاریکیاں تے ہنیریاں چ ڈوب دیندے نیں۔ جیہڑا بندہ وقت دی رفتار نال نئیں چلدا اوہ ہمیشہ ہار جاندا اے۔ اج دے دور چ میرے سنے بہت سارے لوکی پین پھڑے بغیر نئیں لکھ سکدے۔میرے کول تے خیر کمپیوٹر دی سہولت نئیں ورنہ میں تے لکھ لواں۔
ہن دوجے پاسے ویکھو ہر ایرے غیر ے نتھو خیرے کول موبائل اے۔ یعنی اے اک عام شے ہو گئی اے۔ موبائل ہن اینے جدید تے ودھیا ہو گئے نیں کہ اک قسم دا منی کمپیوٹر بن گیا اے۔ ٹائم‘ موسم‘ لکھائی پڑھائی ساری موبائل تے آ گئیا ے پر لوکاں فیر وی گھڑی گھٹ نال بنھی ہندی اے۔ اسی پہناوے چ وی اپنی ڈانگ کھڑی کیتی ہندی اے۔ بالاں نوں اج دے دور دے کپڑے پان تو ٹوکنے آں۔ بعض گھراں چ اوہناں دے ہیئر سٹائل‘ کپڑیاں‘ اُٹھن‘ بیٹھن‘ ہسن کھیڈن تے بلاوجہ دیاں پابندیاں لا دتیاں جاندیاں نیں۔ا وہناں دے من چ پلن والیاں خواہشاں نوں حسرتاں چ بدل دتا جاندا اے۔ایہدا نتیجہ ایہہ نکلدا اے کہ او پیڑھی جد وڈی ہندی اے اوہ اپنے بالاں تے وی اوہی سختی کردی اے جہڑی اوہناں تے ہوئی ہوندی اے۔ کجھ والدین تے وقت دے نال اگے موو کردے نیں پر وڈی تعداد لکیر دی فقیر ہندی اے۔ ہن ذرا ویاواں‘ شادیاں وَل آ جائو۔ اج دے دور دے بچے اپنی مرضی نال ویاہ کرناں چاہندے نیں پر اے حق تے بچے نوں شریعت‘ قنون وی دیندا اے پر ساڈی انکھ نئیں دیندی۔ اسی بالاں نوں اپنی جائیداد سمجھنے آں۔ ایتھے امریکہ چ وی بہت سارے ٹبر اپنے نکیاں نکیاں بالاں دے سنجوگ کر دیندے نیں۔ اوہناں نوں سیانف ہندی کوئی نئیں تے گھر ٹڈے نیں۔ شاید اوہناں چ اک دوجے واسطے محبت دے جذبات وی نئیں ہندے۔ میرے خیال چ چتھے بچے رہ رہے ہندے نیں اوہناں نوں اختیار دوئو کہ اوہ اپنی مرضی نال ویاہ کر سکن۔ بعض اوقات ایس گل دا مل نسلاں نوں تارناں پیندا اے جہڑا کہ ٹبر دیاں جڑاں وَڈ دیندا اے۔ بعض اوقات بھین بھرا اک دوجے دے ویری دشمن ہو جاندے نیں۔ سانوں حال چ جینا پئے گا۔ نئیں تے وقت دی پھنڈ بڑی پیڑی اے۔ بچیاں نوں پرانی سوچ وَل موڑن دی بجائے اوہناں دے سنگی ساتھی بن کے نویں دور دور چ پیر رکھو۔ نویں سمے توں ڈرو ناں بلکہ اوہدیاں باہواں چے باہواں تے اوہدے نال قدم ملا کے چلو۔ نویں رسم و رواج نوں قبول کرو تے کھلیاں باہواں نال اوہناں دا استقبال کرو۔
کوئی وی شعبہ ویکھ لوئو۔ اسی سکیٹنر‘ سیونٹیز تے نائنٹیز وچ ای اٹک کے رہ جانے آں۔ ہر شے دی جدت نوں قبول کرن توں ڈرنے آں۔ کوئی وی فیشن اپنان لئی اسی دس تو 20 ورھے لئے جانے آں۔ اوہدوں تک دنیا کتھوں تے کتھے پہنچ جاندی اے۔ اسی کدی وقت دے نال ٹرن دی کوشش نئیں کیتی۔ اگر کوئی کردا اے تے بری طراں اوہدی بے عزتی کرنے آں۔ میری نظر چ تے میرے مرشد فرہاد اقبال صاحب جہڑے پنجاب دی اک بھاری بھرکم شخصیت نیں جناں دا کم بولدا اے۔ اوہناں دا اک شعر یاد آ گیا اے کہ
اگلا ورقہ تُھلن توں کیوں ڈر دے او
پچھلا ورقہ بھُلن توں کیوں ڈردے او
(فرہاد اقبال)
سمے نیں تے بدلنا ای اے‘ ڈر کس گل دا۔ تریک خیالی چھڈ کے روشن خیالی نوں اپنائیے تے سمے دے نال ٹر کے اپنے بالاں نوں تے معاشرے نوں ترقی دی راہ تے ٹوریے۔ اوہ معاشرے ساوددے پھلدے نیں جہڑے سمے دی آواز تے لبیک کہندے نیں۔ اوہی معاشرے اگے نکل دے نیں جہڑے وَگدے سمے نوں سہندے نیں۔ چھڈو پرانیاں گلاں نویں دور تے سمے نال ٹریے جہڑا سمے نال نئیں ٹردا سماء اوہنوں پیراں تھلے مدِدیندا اے۔ سانوں سمے دے گھوڑے تے سوار ہو کے ایدیاں واگاں پھڑنیاںنیں۔
سیاست‘ تعلیم‘ زراعت‘ سیاحت‘ قنون‘ صحافت‘ فیشن کوئی وی شعبہ ہووے جے اسی سمے دے نال نئیں ٹراں گے تے اسی پسماندہ تے ردے ہوئے جدید معاشریاں توں دور ایسی بستی پا کے لئے جاواں گے جتھے روشنی دی کوئی کرن وی نئیں ہووے گی تے ہر پاسے ہنیرا ای ہنیرا ہووے گا۔
میں سارے ماں پیو نوںاے گل سمجھانی ایں کہ اپنے بالاں نوں اعتماد دوئو تے سمے نال چلن واسطے اوہناں دے نال ٹرو کیونکہ حال چ جین والے کدی نئیں پچھتاندے۔ سانوں لنگے ہوئے کل چ نئیں بلکہ اج چ زندہ رہنا ایں۔ کوشش کریے اپنے کل نوں چھڈیے تاکہ اج دی حیاتی دا حصہ بن سکیے۔