سہارے لبھن والے

قاسم علی شاہ

خاتون کچن وچ مصروف سی‘ کول ای اوہدی بچی وی بیٹھی ہوئی سی۔ اوہ کافی دیر توں الجھن بھری نظراں نال سامنے ویکھ رہی سی جیویں کسے شے نوں سمجھن دی کوشش کر رہی ہوو ے۔ ماں نے اوہنوں ویکھیا تے اوہ کجھ متفکر ہو گئی۔ اوہنے دھی نوں اپنے وَل متوجہ کیتا تے سامنے لگے کیلنڈر دے ہندسیاں بارے پچھیا۔بچی کافی دیر اوتھے ویکھدی رہی لیکن فیر اوہنے بے بسی نال سر ہلا دتا۔ ماں اوہنوں اک آئی سپیشلسٹ دے کول لے گئی۔ چیک اپ مگروں پتہ چلیا کہ بچی Stargardt نامی بیماری وچ مبتلا ہو چکی اے۔ ایہہ اوہ بیماری اے جہدے وچ انسان دی نظر انتہائی کمزور ہو جاندی اے۔ اوہنوں شیواں دے صرف ہیولے ای نظر آندے نیں تے اوہ ہولی ہولی انھے پن دے کول ہوندا جاندا اے لیکن میں انھی نہیں آں۔ بچی زور نال چلائی تے اوس احتجاج نے اوہدی ماں تے ڈاکٹر دونواں نوں چونکا کے رکھ دتا۔ اوس بچی دا نام ماریا ونیان سی تے اگلے کجھ سالاں وچ دنیا نے عجیب نظارے ویکھے۔ سکول دے زمانے توں ای اوہ کھیڈاں تے خاص طور تے دوڑ دے مقابلیاںوچ انتہائی دلچسپی رکھدی سی۔ چنانچہ اوہنے 1992 وچ منعقدہ سمر پیرا اولمپکس دے ریس مقابلیاں وچ حصہ لیا تے اکھاں دی روشنی نہ ہون دے باوجود وی چار گولڈ میڈل جتے۔ چار سال مگروں 1996 دے پیرا اولمپکس اٹلانٹا وچ اوہنے اک گولڈ میڈل تے اک سلور میڈل جتیا۔ 2002وچ نیویارک میراتھن وچ اوہنے دو گھنٹے‘ 27منٹ تے 10سیکنڈ دوڑ کے پہلی پوزیشن حاصل کیتی۔ اوہ 500میٹر دی ریس وچ تن واری نیشنل چیمپئن رہی۔ اوہدے نال کئی بین الاقوامی اعزاز وی اپنے نام کیتے لیکن دنیا بھر وچ اوہدا نام اوہدوں مشہور ہویا جدوں 2000دے سڈنی اولمپکس وچ اوہنے اٹھویں پوزیشن حاصل کیتی تے اولمپک وچ شریک ہون والی دنیا دی پہلی نابینا خاتون کھیڈاری دا اعزاز حاصل کیتا۔ بصارت توں محروم تے زندگی دی مشقتاں جھیل کے کئی بین الاقوامی اعزاز اپنے نام کرن والی ایس پرعزم کڑی دا حیاتی بارے نظریہ بہت ای منفرد اے۔ اوہ کہندی اے کہ زندگی وچ کوئی Finish Lineنہیں ہوندی۔ ایہہ اک لما سفر اے جہدے وچ تسیں بس چلدے جانا اے۔ اوہ ایہہ وی آکھدی اے کہ انسان دی بصارت نہیں بلکہ اوہدا منفی رویہ اوہنوں انھا بنا دیندا اے۔ماریا ونیان لئی بہت آسان سی کہ اوہ اپنے انھے پن نوں تقدیر دا لکھیا سمجھ کے بیٹھ جاندی تے ساری عمر ہمدردیاں سمیٹدی لیکن اوہنے ہمت نال کم لیتا تے اپنی محرومی نوںطاقت وچ بدل کے ایسے عزم تے حوصلے دا مظاہرہ کیتا کہ اپنی اک تریخ رقم کر دتی۔اک وڈی معذوری دے باوجود احساس کمتری وچ مبتلا نہ ہونا تے اپنی کارکردگی پاروں چنگے بھلے لوکاں توں وی اگے نکل جانا بلاشبہ وڈے دل گردے دا کم اے لیکن افسوس دے نال کہنا پیندا اے کہ ساڈے معاشرے وچ اپنے دم اتے جین دی ایسی مثالاں نہ ہون دے برابر نیں جو اپنی محرومیاں‘ کمزوریاں تے خامیاں نوں قبول کردے نیں تے دوجیاں دا محتاج بنن دے بجائے اپنے زور بازو نال زندگی دا رخ تبدیل کردے نیں۔ ساڈے ایتھے ایہہ رویہ بہت عام اے جہدے وچ اک انسان اپنے دکھڑے سنا کے دُوجیاں دی ہمدردیاں حاصل کرنا چاہندا اے۔ ایتھے اتے والا ہتھ بنن دے بجائے تھلے والا ہتھ بنن نوں بوہتا ترجیح دتی جاندی اے۔ کیوں جے ایہدے وچ محنت نہیں کرنی پیندی تے بیٹھے بٹھائے سب کجھ مل جاندا اے۔ ایہو وجہ اے کہ ایتھے تہانوں ہر تیجا شخص روندا ہویا تے خود ترسی دا شکار ملے گا جہدی کوشش ہوندی اے کہ لوک مینوں مظلوم‘ بے بس تے لاچار سمجھن تے آکھن: اوہ‘تہاڈے نال تے بڑی زیادتی ہوئی اے۔ یاد رکھو کہ دنیادا سب توں وڈا نشہ اپنی محرومیاں دی داستان سناندے رہنا اے۔ ایہہ ایسی لت اے کہ جے اک واری انسان نوں لگ جاوے تے فیر بڑی مشکل نال چھٹدی اے۔ ایس عادت دی وجہ نال انسان دا نقصان ہو رہیاہوندا اے لیکن اوہدی اکھاں اتے ایسی پٹی بنھی ہوندی اے کہ اوہنوں ایہہ چیز محسوس ای نہیں ہوندی۔ ایس رویے دی وجہ نال اوہ نہ صرف اپنے خاندان اتے بلکہ پورے معاشرے اتے بوجھ بن جاندا اے۔
خود ترسی دا شکار شخص دراصل بہت زیادہ حساسیت والا انسان ہوندا اے۔ حساسیت دا مطلب ایہہ ہے کہ انسان جو ویکھدا اے تے سندا اے اوہنوں شدید انداز وچ محسوس کردا اے۔ حساسیت دے دو پہلو نیں۔ اک منفی تے اک مثبت۔ مثبت پہلو تاں ایہہ ہے کہ حساسیت پاروں ای انسانیت دا رشتہ قائم اے۔ ایہہ انسان دی کارکردگی لئی وی بہت ضروری اے۔ تسیں جے تریخ چک کے ویکھو تے دنیا دے عظیم لکھاری تے شعرا سب دے سب حساسیت نال بھرے ہوندے سن۔ جہنے وی وڈے لکھاری گزرے نیں اوہ سب انتہائی حساس سن تے ایسے خوبی پاروں اوہناں دی تحریراں وچ جان پیندی سی تے پوری دنیا اوہناں دی گرویدہ سی۔ تسیں جے دنیا دے کسے وڈے مصور تے فنکار نوں ویکھو تے اوہ احساس دے جذبے نال لبریز ہو کے ای اک شہ پارہ بناندا اے تے فیر اوہ شاہکار بن جاندا اے۔ ایسے حساسیت دا ای نتیجہ سی کہ اک شخص کپڑیاں دے تھان موہنڈھے اتے رکھ کے ویچن لئی نکلدا اے۔ رستے وچ ویکھدا اے کہ دو بندے لڑ رہے نیں۔ اوہناں وچوں اک نے چھری کڈ لئی تے دُوجے دے ڈھڈ وچ مار دتی۔ زخمی شخص زمین اتے ڈگ کے تڑپن لگیا تے اوہدے زخم توں لہو
دے فوارے چھٹن لگے۔آس پاس کئی سارے لوک کھڑے سن لیکن کوئی وی مدد کرن لئی اگے نہیں ودھ رہیا سی۔ اوہنے اپنے تھان سٹے‘ زخمی شخص نوں چکیا تے موہنڈھے اتے لد کے نسدے نسدے ہسپتال پہنچیا۔ ویلے تے علاج دی وجہ نال زخمی شخص دی جان بچ گئی لیکن ایس واقعے نے کپڑے ویچن والے شخص دے دل تے دماغ اتے گہرا اثر چھڈیا۔ اوہنے اپنا پیشہ ترک کیتا تے گلیاں وچ گھم پھر کے چندہ جمع کرنا شروع کر دتا۔ تھوڑے ای عرصے مگروں اوہ اک ڈسپنسری بنان وچ کامیاب ہو گیا ۔ فیر ایمبولینس وی خرید لئی تے کجھ ای عرصے وچ اوہنے ایسی فائونڈیشن دی بنیاد رکھی جو نہ صرف پاکستان وچ بلکہ ملک توں باہر وی لوکاں دی خدمت وچ پیش پیش
سی تے ہن وی اے۔ کپڑے ویچن والا ایہہ شخص عبدالستار ایدھی سی تے جدوں اوہ فوت ہویا تے 21توپاں دی سلامی دے نال اوہنوں دفن کیتا گیا۔ احساس دے جذبے نے اوہنوں عام توں خاص انسان بنا دتا سی۔
حساسیت دا منفی پہلو ایہہ ہے کہ ایسے شخص دے نال جدوں کوئی برا واقعہ پیش آندا اے تے اوہ اوہدا اثر بڑے گہرے انداز وچ محسوس کر لیندا اے۔ اوہ اوس واقعے دے مثبت پہلو دے بجائے منفی پہلو نوں ویکھدا اے۔ ایتھے شیطانی ذہن کم کرنا شروع کردا اے تے اوہنوں ایہہ واقعہ ودھا چڑھا کے وکھاندا اے۔اوہدی اکھاں اتے پردہ پے جاندا اے تے اوہدی زندگی وچ رونما ہون والے سارے مثبت تے چنگے کم اوہدی نظراں توں روپوش ہو جاندے نیں۔ اوہدے ذہن وچ ایہہ گل ہوندی اے کہ میرے کول ایسا کجھ وی نہیں جہدا شکر ادا کیتا جا سکے۔ اوہ سمجھدا اے کہ میں دنیا دا سب توں بدقسمتی انسان آں‘ کیون جے صرف میرے نال ای برا ہو رہیا اے۔ لوکاں نوں پتہ ای نہیں کہ مینوں کنے بھیڑے حالات دا سامنا اے۔ اوہناں نوں پتہ ای نہیں کہ کس قدر بیمار آں۔ اوہناں نوں احساس ای نہیں کہ میرا تے والد وی فوت ہو چکیا اے۔اوہدی ایہہ سوچ اوہنوں مجبور کردی اے کہ لوکاں نوں اپنے دکھڑے سنانا شروع کر دیوے۔ اوہ انج ای کردا اے تے ایس عادت وچ اوہنوں عجیب لطف ملن لگدا اے۔ اوہ جہدے نال وی ملدا اے رونداای ملدا اے۔ اوہ لوکاں دی نظراں وچ خود نوں مظلوم بنان دی کوشش کردا اے۔ ایس عادت توں اوہ اوہناں دی توجہ وی حاصل کرنا چاہندا اے۔
اوہنوں بس اک بیساکھی دی تلاش ہوندی اے جہدے سہارے اوہ اپنے آپ نوں کھڑا رکھ سکے۔ ایہو وجہ اے کہ جدوں اوہ اپنی فریاد سنا رہیا ہووے تے سنن والا اوہنوں کہے کہ بھرا‘ تہاڈی وی ذمہ داری بندی اے کہ تسیں ایہہ کم کرو تے ایہ جملہ سن کے ای اوہ بدک جاندا اے تے کہندا اے: نہیں تسیں مینوں سمجھ ای نہیں رہے۔ خود ترسی والے رویے نال اوہ معاشرے نوں ایہہ پیغام وی دے رہیا ہوندا اے کہ میرے توں کسے شے دی توقع نہ رکھی جاوے۔خاتون کچن وچ مصروف سی‘ کول ای اوہدی بچی وی بیٹھی ہوئی سی۔ اوہ کافی دیر توں الجھن بھری نظراں نال سامنے ویکھ رہی سی جیویں کسے شے نوں سمجھن دی کوشش کر رہی ہوو ے۔ ماں نے اوہنوں ویکھیا تے اوہ کجھ متفکر ہو گئی۔ اوہنے دھی نوں اپنے وَل متوجہ کیتا تے سامنے لگے کیلنڈر دے ہندسیاں بارے پچھیا۔بچی کافی دیر اوتھے ویکھدی رہی لیکن فیر اوہنے بے بسی نال سر ہلا دتا۔ ماں اوہنوں اک آئی سپیشلسٹ دے کول لے گئی۔ چیک اپ مگروں پتہ چلیا کہ بچی Stargardt نامی بیماری وچ مبتلا ہو چکی اے۔ ایہہ اوہ بیماری اے جہدے وچ انسان دی نظر انتہائی کمزور ہو جاندی اے۔ اوہنوں شیواں دے صرف ہیولے ای نظر آندے نیں تے اوہ ہولی ہولی انھے پن دے کول ہوندا جاندا اے لیکن میں انھی نہیں آں۔ بچی زور نال چلائی تے اوس احتجاج نے اوہدی ماں تے ڈاکٹر دونواں نوں چونکا کے رکھ دتا۔ اوس بچی دا نام ماریا ونیان سی تے اگلے کجھ سالاں وچ دنیا نے عجیب نظارے ویکھے۔ سکول دے زمانے توں ای اوہ کھیڈاں تے خاص طور تے دوڑ دے مقابلیاںوچ انتہائی دلچسپی رکھدی سی۔ چنانچہ اوہنے 1992 وچ منعقدہ سمر پیرا اولمپکس دے ریس مقابلیاں وچ حصہ لیا تے اکھاں دی روشنی نہ ہون دے باوجود وی چار گولڈ میڈل جتے۔ چار سال مگروں 1996 دے پیرا اولمپکس اٹلانٹا وچ اوہنے اک گولڈ میڈل تے اک سلور میڈل جتیا۔ 2002وچ نیویارک میراتھن وچ اوہنے دو گھنٹے‘ 27منٹ تے 10سیکنڈ دوڑ کے پہلی پوزیشن حاصل کیتی۔ اوہ 500میٹر دی ریس وچ تن واری نیشنل چیمپئن رہی۔ اوہدے نال کئی بین الاقوامی اعزاز وی اپنے نام کیتے لیکن دنیا بھر وچ اوہدا نام اوہدوں مشہور ہویا جدوں 2000دے سڈنی اولمپکس وچ اوہنے اٹھویں پوزیشن حاصل کیتی تے اولمپک وچ شریک ہون والی دنیا دی پہلی نابینا خاتون کھیڈاری دا اعزاز حاصل کیتا۔ بصارت توں محروم تے زندگی دی مشقتاں جھیل کے کئی بین الاقوامی اعزاز اپنے نام کرن والی ایس پرعزم کڑی دا حیاتی بارے نظریہ بہت ای منفرد اے۔ اوہ کہندی اے کہ زندگی وچ کوئی Finish Lineنہیں ہوندی۔ ایہہ اک لما سفر اے جہدے وچ تسیں بس چلدے جانا اے۔ اوہ ایہہ وی آکھدی اے کہ انسان دی بصارت نہیں بلکہ اوہدا منفی رویہ اوہنوں انھا بنا دیندا اے۔خود ترسی دراصل حسد دی اک صورت وی اے۔ ایسا شخص خدا دی تقسیم اتے راضی نہیں ہوندا۔ اوہ ہر ویلے ایسے سوچ وچ رہندا اے کہ مینوں اوہ چیز نہیں ملی جہدا میں مستحق تے فلاں نوںمل گئی۔ ایہدے تے شیطانی سوچ حاوی ہو جاندی اے جو اہنوں مظلوم تے دوجیاں نوں ظالم بنا کے پیش کردی اے۔ ایسے لوک انا وچ مبتلا ہوندے نیں۔ انسان جدوں انا پرست بن جاندا اے تے فیر اوہدی دو صورتاں ہوندیاں نیں۔ ایہہ انا کدی احساس برتری دی صورت وچ ظاہر ہوندی اے جہدے توں اوہ متکبر بن جاندا اے تے کدی احساس کمتری دی صورت وچ‘ جہدی وجہ نال اوہ خودترسی دا شکار ہو جاندا اے۔
تسیں بھکاری دا مشاہدہ کیتا ہووے گا۔ اک پیشہ ور بھکاری جدوں تہاڈے سامنے ہتھ پھیلاندا اے تے اوہ اپنی باڈی لینگوئج ‘ اپنے الفاظ تے چہرے دے تاثرات توں خود نوں ایس قدر قابل رحم تے قابل ترس بنا کے پیش کردا اے کہ ا نسان اوہنوں دو چار پیسے دے ای دیندا اے۔ ایہو حال خود ترسی دے شکار شخص دا وی اے۔ اوہ وی اپنے حالات دا رونا رو کے تہاڈے کولوں ہمدردی دی بھیک منگ رہیا ہوندا اے لیکن اوہنوں پتہ نہیں ہوندا کہ ایس عادت دی وجہ نال اوہ اپنی قدرومنزلت گوا بیٹھدا اے۔ انساناں دی نظراں وچ اوہدی عزت گھٹ ہو جاندی اے۔ جدوں لوکاں نوں پتہ چلدا اے کہ ایہہ بندہ تے ہر ویلے روندا ای رہندا اے تے اوہ وی فیر اوہدے توں بچن دی جان چھڈان دی کوشش کردے نیں۔
خودترسی دا اک وڈا نقصان ایہہ ہوندا اے کہ ایس توں انسان دی کارکردگی بالکل ای زیرو ہو جاندی اے کیوں جے جدوں اوہ ایہہ سوچ رکھدا اے کہ میرے نال ای ظلم کیوں ہو رہیا اے تے فیر اوہ اپنے کم تے اپنی ذمہ داریاں وچ کوئی دلچسپی نہیں لیندا تے ایسے وجہ نال اوہدی پروڈکٹیوٹی ختم ہو جاندی اے۔خود ترس انسان زندگی وچ ترقی نہیں کر سکدا کیوں جے ترقی کرن تے اگے ودھن لئی خود توقیری دا ہونا تے اپنی ذات وچ معتبر ہونا بہت ضروری اے جد کہ خود ترس انسان ایس خوبی توں محروم ہوندا اے جو انسان اپنے آپ نوں نہیں مندا تے دنیا کیویں اوہنوں منے گی؟
خود ترس انسان خود نوں بہتر کرن لئی قدم نہیں چکدا کیوںجے ایہہ پورے معاشرے نال گلہ مند ہوندا اے تے ایہہ چیز اوہنوں خود نوں بہتر بنان ول متوجہ ای نہیں کردی۔خودترس انسان مالی ترقی وی نہیں پا سکدا کیوں جے اوہ مالدار ہو جاوے تے فیر اپنی مظلومیت تے لاچارگی دای داستان کیویں سناوے گا۔
ایسے لوکاں دے تعلقات وی کمزور ہو جاندے نیں کیوں جے اوہناے دے کول بیٹھن والے انسان دی امید وی اوہناں دی گلاں دی وجہ نال ختم ہو جاندی اے۔ اوہ وی خود نوں مایوس محسوس کردا اے تے ایسے وجہ نال لوک اوہناں توں دور رہن دی کوشش کردے نیں۔خودترس انسان دی زندگی وچ مسائل دا انبار ہوندا اے کیوں جے اوہ ناشکرا ہوندا اے تے ناشکرے شخص دے کول موجود نعمتاں وی اک اک کر کے ختم ہوندی جاندیاں نیں۔ماریا ونیان لئی بہت آسان سی کہ اوہ اپنے انھے پن نوں تقدیر دا لکھیا سمجھ کے بیٹھ جاندی تے ساری عمر ہمدردیاں سمیٹدی لیکن اوہنے ہمت نال کم لیتا تے اپنی محرومی نوںطاقت وچ بدل کے ایسے عزم تے حوصلے دا مظاہرہ کیتا کہ اپنی اک تریخ رقم کر دتی۔اک وڈی معذوری دے باوجود احساس کمتری وچ مبتلا نہ ہونا تے اپنی کارکردگی پاروں چنگے بھلے لوکاں توں وی اگے نکل جانا بلاشبہ وڈے دل گردے دا کم اے لیکن افسوس دے نال کہنا پیندا اے کہ ساڈے معاشرے وچ اپنے دم اتے جین دی ایسی مثالاں نہ ہون دے برابر نیں جو اپنی محرومیاں‘ کمزوریاں تے خامیاں نوں قبول کردے نیں تے دوجیاں دا محتاج بنن دے بجائے اپنے زور بازو نال زندگی دا رخ تبدیل کردے نیں۔ ساڈے ایتھے ایہہ رویہ بہت عام اے جہدے وچ اک انسان اپنے دکھڑے سنا کے دُوجیاں دی ہمدردیاں حاصل کرنا چاہندا اے۔ ایتھے اتے والا ہتھ بنن دے بجائے تھلے والا ہتھ بنن نوں بوہتا ترجیح دتی جاندی اے۔ کیوں جے ایہدے وچ محنت نہیں کرنی پیندی تے بیٹھے بٹھائے سب کجھ مل جاندا اے۔ ایہو وجہ اے کہ ایتھے تہانوں ہر تیجا شخص روندا ہویا تے خود ترسی دا شکار ملے گا جہدی کوشش ہوندی اے کہ لوک مینوں مظلوم‘ بے بس تے لاچار سمجھن تے آکھن: اوہ‘تہاڈے نال تے بڑی زیادتی ہوئی اے۔ یاد رکھو کہ دنیادا سب توں وڈا نشہ اپنی محرومیاں دی داستان سناندے رہنا اے۔ ایہہ ایسی لت اے کہ جے اک واری انسان نوں لگ جاوے تے فیر بڑی مشکل نال چھٹدی اے۔ ایس عادت دی وجہ نال انسان دا نقصان ہو رہیاہوندا اے لیکن اوہدی اکھاں اتے ایسی پٹی بنھی ہوندی اے کہ اوہنوں ایہہ چیز محسوس ای نہیں ہوندی۔ ایس رویے دی وجہ نال اوہ نہ صرف اپنے خاندان اتے بلکہ پورے معاشرے اتے بوجھ بن جاندا اے۔
خودترسی ختم کرن لئی پہلا قدم ایہہ ہے کہ ایسا شخص سب توں پہلاں اپنی سوچ بدلے۔ جہناں منفی چیزاں نوں سوچ کے اوہنے اپنی زندگی نوں بدتر بنایا ہویا اے اوہدی جگہ مثبت چیزاںنوں ویکھے۔ اوہ ایس حقیقت نوں تسلیم کرے کہ زندگی وچ 100فیصد برا نہیں ہو رہیا ہوندا۔ منفیت دی مقدار 20 فیصد ہوندی اے۔ باقی 80 فیصد چیزاں چنگی ہو رہی ہوندیاں نیں لیکن انسان دا نفس بار بار اوہدے سامنے اوہو 20فیصد منفی چیزاں لیاندا اے جہدے توں اوہ سمجھدا اے کہ میری زندگی وچ تے چنگی چیز ہے ای نہیں۔
دوجا قدم ایہہ اے کہ اوہ اپنی زندگی دے واقعات نوں معانی دیوے۔ اوہ سوچے کہ ایہہ واقعہ میرے نال ای کیوں ہویا۔ جے اوہ کوئی منفی چیز وی سی تے اوہدے وچ مثبت چیز ضرور ہووے گی۔ انسان دی زندگی وچ تلخ واقعات دا ہونا ضروری ہوندا اے تاں جے اوہنوں عقل آوے۔ انسان دی محرومیاں اوہدے لئی نعمتاں نیں کیوں جے اوہناں ای دی وجہ نال اوہ حرکت وچ آندا اے تے اوہناں محرومیاں نوں ختم کرن دی کوشش کردا اے۔ واقعات نوں مثبت معانی دینا انسان نوں پرامید بناندا اے تے اوہنوں مایوسی توں بچاندا اے۔
تیجا اقدام شکرگزاری اے۔ اوہ سوچے کہ اج توں پنج سال پہلاں میں جہڑی حالت وچ سی‘ اج اوہدے توں کس قدر بہتر ہویا آں۔ اوہدے کول جو وی نعمتاں موجود نیں اوہناں اتے شکر ادا کرے۔ ایس عمل توں اوہدی نعمتاں ودھنا شروع ہو جان گئِیاں۔جے ایہدے نال کوئی منفی واقعہ پیش آندا اے تے اوہ اوہدے بارے ایہہ نہ سوچے کہ ایہہ میرے نال ای کیوں پیش آیا بلکہ اوہنوں زندگی دا حصہ سمجھے تے خود توں ایہہ سوال پچھے کہ میں ایس کائنات وچ کیوں آں‘ میری زندگی دا مقصد کیہ اے؟ جدوں انسان دی نظر اپنے مقصد حیات اتے ہووے گی تے فیر چھوٹے واقعات اوہنوں مایوس نہیں کرن گے تے نہ ای اوہ خود ترسی دا شکار ہووے گا۔