5/اگست، یومِ استحصالِ کشمیر ۔۔!

’’پاکستان دی شہ رگ اے کشمیر‘‘

پروفیسر عبدالرزاق شاہد

کشمیری 74سالاںتوں آزادی دی جنگ لڑرہےنیں، لگ بھگ اک لکھ جاناں دا نذرانا پیش کرن مگروں ہن وی تازا دم تےپُر عزم ہین۔ آزادی دی ایہ تحریک 13 جولائی 1931 نوں اوس ویلے شروع ہوئی سی جدوں سری نگر جیل وچ قید، کشمیری رہنما عبدالقدیر دی جیل وچ سماعت دوران ان گنت کشمیری کٹھے ہوئے، سماعت دے دوران نماز داویلا ہوگیا تے ایمانی جذبے توں سرشار اک مجاہد نے جیل دی کندھ تے چڑھ کے اذان کہنا شروع کیتی،جیل دے محافظ نے فائرنگ کر کے، اوس نوجوان نوں شہید کر دتا، اک دوجا مجاہد اذان مکمل ککرن لئی کندھ تےچڑھیا تے ااوہنوںوی شہید کر دتا گیا، انج اذان مکمل کرن لئی مجاہد واری واری کندھ تے چڑھدے رہے تے اذان نوں پورا کرن دا جتن کر دے رہے۔ اوہناں نے جاناں دی پرواہ کیتے بنا اذان مکمل کیتی ، اس کم دےنتیجے وچ 22 کشمیری نوجوان مجاہدشہید ہوئے۔ انج کشمیریاں دی آزادی دی ایس تحریک دا مڈھ بجھا۔قابل اجمیری نے کیہ خوب کہیا ہے کہ
وقت کرتا ہے پرورش برسوں
حادثہ ایک دم نہیں ہوتا
ایس پچھوکڑ وچ دیکھیاجائے تے کشمیر دے موجودہ حالات اچانک ایس نہج تک نہیں پہنچے،جیس طرح برصغیر خاص طورتے پنچ دریاوںدی سر زمین نوں، سونے دی چڑی داناں دتاجانداسی۔ ایس وچ کوئی شک وی نہیں کہ پنج دریاواںپاروں ایہ خطاہمیشا توں قدرتی طور تے بڑا زرخیز رہیا ہے۔ کشمیر وی اپنے سہپب،اپنی خوبصورتی تے قدرتی وسائل پاروں جنت نظیر کہلاندا ہے۔ تاریخ گواہ ہے کہ برصغیر دا رُخ کرن والے تمام حملا آور یاں تے پنجاب توں ہوندے ہوئے کشمیر پہنچدے یاں ہندوستان تے حکمرانی مگروں ایہنوں اپنی عملداری وچ شامل کر لیندے سن۔ مہاراجا رنجیت سنگھ پنجاب دےآخری حکمران سن ،جیہناں دے دور وچ پنجاب دیاں حداں پشاور توں کشمیر تائیں کھلریاں ہوئیاں سن۔مہا راجا رنجیت سنگھ مگروں جدوں انگریزاں پنجاب تے قبضا کیتا تے کشمیر وچ برطانوی عملداری وچ چلا گیا۔برطانوی حکمراناں نے 1846 وچ کشمیر نوں کجھ لکھ رُپیاں وچ لداخ دے حکمران راجا گلاب سنگھ دے ہتھ ویچ دتا۔ انج چند ٹکیاں بدلے گویا کشمیریاں دے مقدر دا سودا کر لیا۔ کشمیر اکھوان والا ایہ علاقا اصل وچ تن اکائیاں نال مل کے بنیا ہے۔مشرق ولے لداخ دا علاقا ہے جیہڑا اتے چین تے تبت نال ملدا اے۔ ایہ علاقا بدھ مت دے منن والیاں دی اکثریت دا علاقا اے۔ لہندے ولے مسلم اکثریت دے علاقے نیں جیہناں وچ سکردو، گلگت بلتستان وی شامل نیں ایہ بہتا پاکستان دے علاقیاں تے مشتمل ہے۔ وچکارلے علاقے نوں جموں کہیا جاندا اے۔ جموں نوں مندراں دی دھرتی وی کہیا جاندا اے ، ایتھوں ایہ اندازا لاونا کجھ اوکھا نہیں پئی ایہ ہندو اکثریت والا علاقا ہے۔ اایہنان تناں اکائیاں دے کتھ نوں جموں کشمیر کہیا جاندا اے۔ جموں کشمیر داسردیاں دے موسم وچ دارالحکومت ہے، جد کہ گرمیاں وچ سری نگر صدر مقام بن جاندا ہے۔جموں وچ ہندوواں دی وڈی گنتی دے باوجود جموں کشمیر وچ مسماناں دی وڈی تعداد موجود ہے، جیہناں دی گنتی 90 لکھ توں اک کروڑ دے لاگے ہے۔انج تے کشمیر کاروباری حوالے نال کشمیری شالاں وجھوں برصغیر توں وکھ پوری دنیا وچ اپنی اک وکھ پہچان رکھدا ہے۔ پر ایس توں وی ودھ جغرافیائی طور تے ایہ خطا سبھ توں ودھ پانی دے چشمیاں پاروں مشہور ہے۔ایہناں چشمیاں وچوں ہی ہندوستانی پنجاب تے پاکستانی پنجاب دے دریا رواں دواں نیں۔
گویا ایہ کشمیر پنجاب دے دریاواں دا ماخذ ہے۔ دریائے سندھ، جہلم توں وکھ باقی دے دریا ہمالیا دیاں برفانی چوٹیاں توں پھٹدے تے جموں تےکشمیر چوں لنگھدے ہوئے پنجاب وچ داخل ہوندے ہین۔ ایہ اک بہت وڈی حقیقت ہے پئی جغرافیائی طور تے کشمیر کدی وی ہندوستان دا حصا نہیں رہیا سگوں ہمیش توں ایہ پنجاب نال جڑیا ہویا ہے۔ سانجھے پنجاب نوں 47 وچ توڑیا ہی ایس لئی گیا سی پئی پنجاب دا ایہ حق ماریا جائے۔ 3جون نوں جدوں برصغیر دے مسلم اکثریتی علاقیاں دے پاکستان نال رلن دا منصوبا طے ہویا تے پانی سے ایہنان سوتیاں تے کنٹرول لئی بھارت نے کشمیر نوں اپنے نال جوڑن لئی تاریخ دی بہت وڈی بد دینتی، نا انصافی تے بدمعاشی کیتی۔ایہ سازش اوس ویلے گھڑی گئی تاں جے ایہناں چشمیاں تے مل ماری جائے۔ہن کشمیر نوں راہ پنجاب وچوں ہی جاندا ہے کیوں جے ایہناں پنجاب دا ای حصا رہیا جد کہ ہندوستان دا حصا ہوندا تے کوئی تے رستا ہندوستان توں کشمیر ضرور جاندا۔ کشمیر تک رسائی لئی پنجاب نوں ونڈیا گیا۔ونڈ توں پہلا ساریاں نوں پک سی پئی پنجاب نہیں ونڈیا جائے گا۔ پر آزادی دے سورج دے چڑھن توں پہلاں ای نقشے تے لکیراں مار کے پنج مسلم اکثریت دے وڈے ضلعے بھارت نال رلا دتے گئے۔ جدوں لوکی سوں کے اٹھے تے اوہناں نوں پتا لگاکہ اوہ تے ہندوستان وچ ای رہ گئے نیں، تے اچن چیت بھاجڑھ پے گئی۔ ایس ونڈ لئی کوئی وی تیار نہیں سی۔ لوکاں دے سریر وچ پاکستان نال رلن دی خواہش سی ایس لئی اوہناں بھجو بھجی وچ ہجرت کرنا شروع کر دتی۔ جس تے دنیا دی سبھ توںوڈی مہاجرت تے قتل و غارت گری ہوئی۔ کشمیر تے دھکے زوری مل مارن پاروں دریاواں دے سوتے اپو آپ بھارت دے کنٹرول وچ چلے گئے ۔ بھارت نے ایس اجارا داری پاورں ستلج، بیاس، راوی تے چناب تے کنٹرول حاصل کرلیا۔ جس کر کے ستلج، بیاس خشک ہوگئے تےراوی نوں خشک کرن دی سازش جاری ہے۔ دریاوں تے سینکڑے ڈیم بنا کے بھارت نے پاکستان دے حصے دا پانی بھی ’’ڈپھ‘‘(پی)لیا۔ دوجے پاسےایہناں دریاواں وچ جدوں چاہے پانی چھڈ کے پاکستان وچ خطرناک سیلابی صورتحال پیدا کرن دی پوزیشن وچ ہے تے کئی واری اوہ ایہ کر وی چکا ہے۔ ایہ ای بنیادی وجھا ہے جس کر کے بھارت کسے صورت کشمیر چوں نکلن نوں تیار نہیںتے ایہنوں بھارت دا ’اٹوٹ انگ‘ کہنداہے۔ دوجے پاسے ،پاکستان وی کشمیر نوں اپنی شہ رگ کہندا ہے۔ پاکستان کول منطقی دلیل ہے کہ ایہ مسلم اکثریت دے ایہناں علاقیاںدا 3 جون دے فیصلے دی روشنی وچ پاکستان نال الحاق بندا سی، جس وچ بد دیانتی کیتی گئی۔ ایس دلیل نوں مندیاں ہوئیاں اقوام متحدہ نے کشمیر دے منصفانا حل لئی کشمیر یاں دے استصوابِ رائے دے حق نوں تسلیم کیتا تے کئی قرارداداں ایس دے حق لئی منظور کیتیاں،پر بھارت دی غنڈا گردی تے بدمعاشی پاروں اجے تک اک وی قرار داد تے عملدراآمد دی نوبت نہیں آئی۔ گو بھارت کشمیریاں دی نسل کشی تے پچھلے75سالاںتوں عمل کر رہیا ہےپرتمام تر کوششاں دے باوجودا وہ اجے تک اپنے مقصداں وچ کامیاب نہیں ہو سکیا۔ بھارتی آئین دی شق370تے35اے کشمیر نوں اک خصوصی حیثیت دیتی سی۔ جس کر کے کوئی وی نان کشمیری کشمیر دا رہائشی نہیں بن سکدا سی۔
جنہوں5/اگست2019نوں ختم کر کے کشمیر دی ایہ خاص حیثیت ختم کرکے، ہندوستان توں غیرمسلماںنوں ایتھے لیا کے، دھکے زوری آباد کر کے مسلم آبادی دی اکثریت نوں اقلیت وچ بدلن دی سازش کیتی گئی۔ چار سالاںدے ظلم تے جبر دے باوجود اجے تک بھارت اپنے مذموم مقصداںوچ کامیاب نہیں ہو سکیا۔ کشمیری اک لکھ جاناں قربان کر ن مگروں وی بھی پُر عزم ہین تے ہر قیمت تے بھارت توں اپنا آزادی دا حق حاصل کرن لئی تیار ہین۔اوہ دن دور نہیں جدوں آزادی دے ایہ متوالے اپنے مقصد اںوچ کامیاب ہو کے کشمیرنوں بھارت دے غاصبانا قبضے توں آزاد کروا کے دم لین گے( انشاء اللہ)