گلفام نقوی۔۔۔۔

نسائی ادب وچ ہجر و فراق دی شاعرہ

ڈاکٹر اظہار احمد گلزار

اردو شاعری نے ہمیشہ بدلدے شعور دا ساتھ دتا تے وقت تے زمانے دے نال ہون والی تبدیلی نوں وکھری صورتاں وچ پیش کیتا۔ شاعراں دے نال نال شاعرات وی ایس میدان دی مسافر رہی تے نیں۔ ایہناں شاعرات وچ اک اہم نام گلفام نقوی دا اے جہنے اردو شاعری نوں اک منفرد لہجہ تے احساس دتا۔ اوہناں دی شاعری اپنے عہد دا خوبصورت آئینہ تے ماضی دی روایت دا تسلسل اے۔ گلفام نقوی دی شاعری دا اہم حوالہ محبت تے نسوانی جذبات و احساسات دی پیشکش اے۔ اوہ اپنی شاعری وچ اک پوری نسائی حسیات دی تشکیل کردی وکھائی دیندی اے۔ نسائیت صرف ایہہ نہیں کہ گھر‘ آنگن تے سنگھار دی گل کیتی جاوے بلکہ مونث جذبات دی مکمل تصویر کشی‘ خشبو‘ رنگ‘لمس و بصر‘ موسماں دی رنگینی تے رشتیاں دے ذائقیاں دا بیان اے تے گلفام نقوی دی شاعری ایہناں نسوانی کیفیات دا باکمال اظہار اے۔ عشق و محبت دا رنگ اوہناں دی شاعری وچ پورے زوراں نال وکھائی دیندا اے۔ لکھدیاں نیں:
آتش عشق سے ڈرتے ہیں جو ان سے کہہ دو
جل کے اس آگ میں وہ اور نکھر جائیں گے
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
گلفام نقوی فیصل آباد توں متعلق اردو تے پنجابی دی مایہ ناز شاعرہ نیں۔ اوہناں دا آبائی تعلق پیر محل سندھیلیانوالی ضلع ٹوبہ تیک سنگھ دے سادات گھرانے نال اے۔ تہاڈے دادا سلطان شاہ ایس علاقہ دے ’’سلطان‘‘ منے جاندے سن۔ تہاڈے جد امجد سید زین العابدین سن جہڑے چنیوٹ توں آ کے ایتھے آباد ہوئے سن۔ تسیں اک ولی اللہ سی تے تہاڈا شجرہ نسب اچ شریف نال جا ملدا اے۔گلفام نقوی دے والد محترم چراغ علی شاہ دا آبائی پیشہ کھیتی باڑی سی۔ اوہناں دے نانا اپنے وقت دے ایک ولی کامل تے عارف شاعر سن۔ اوہناں دے ننھیال وچ وی صوفیانہ رنگ بکثرت پایا جاندا اے۔ تہاڈے نانا سید سردار علی شاہ نے اپنے پیرو مرشد اتے بہت ساری کامیابیاں لکھیاں نیں۔ اوہ زیادہ تر عارفانہ کلام پنجابی وچ لکھیا کردے سن۔ اوہناں نے بابا بلھے شاہ‘ حضرت سلطان باہو‘ سید وارث شاہ تے میاں محمد بخش دی شاعری دا بغور مطالعہ کیتا۔ اوہناں دی اک کتاب ’’تحفہ عرفانی‘‘ وی شائع ہو چکی اے۔
چراغ علی شاہ دا ویاہ سید سردار علی شاہ دی دھی غلام جنت نال ہوئی۔ غلام جنت بہت نیک‘ پرہیزگار تے نرم دل زنانی سن۔ اوہناں نوں وی شاعری نال خاصا لگیا سی۔گلفام نقوی دے والد چراغ علی شاہ نے دو ویاہ کیتے سن۔ پہلے ویاہ توں تہاڈی اک دھی تے اک پتر سی۔ دوجا ویاہ اوہناں نے غلام جنت نال کیتی تے اوہناں دے بطن توں چھ بال ہوئے جہناں وچوں پنج دھیاں تے اک پتر شامل اے۔ دو دھیاں تے پیدائش مگروں ای فوت ہو گئی سی فیر دو دھیاں ہوئیاں تے تیجے نمبر تے گلفام نقوی پیدا ہوئی۔ اوہناں مگروں اللہ تعالیٰ نے اوہناں دے والد نوں اک پتر نال نوازیا۔گلفام نقوی نے 19فروری 1964 وچ سادات خاندان وچ اکھ کھولی۔ اوہناں دا اصل نام گلفام پروین اے تے ادبی دنیا وچ گلفام نقوی دے نام توں معروف ہوئیاں۔گلفام نقوی دا ویاہ 27فروری 1987 وچ ہوئی۔ تہاڈے شوہر سید اقتدار علی شاہ اک خوبرو جوان سن۔ ویاہ مگروں تسیں اپنے شوہر دے نال لہور آ گئیاں۔ چونکہ اقتدار علی شاہ تعلیم حاصل کلر رہیا سی لہٰذا اوہناں نے اوہناں دا وی کالج وچ ایڈمیشن کروا دتا۔ تسیں گورنمنٹ کالج سمن آباد لہور توں بی اے کیتا۔ گریجویشن کرن مگروں تہاڈے ایتھے پتر پیدا ہویا جہدا نام تسیں سید علمدار حسین شاہ رکھیا۔ پتر دی پیدائش مگروں تہاڈے شوہر توں تہاڈی تعلقات خراب رہن لگے۔ اوہدی وجہ ایہہ سی کہ اوہ کجھ غلط قسم دے کماں وچ مبتلا ہو گئے سن لہٰذا تسیں کجھ عرصہ لئی اپنے والد دے گھر چلی گئی۔ تہاڈے والد تہاڈی وجہ توں بہت پریشان رہن لگے تے اکثر تہاڈے کہندے کہ اسیں تہانوں اوتھے جان نہیں دیندا لہٰذا تسیں اوہدے توں علیحدگی اختیار کر لوو لیکن ایہہ ناممکن سی اک تے گھٹ عمری وچ تہاڈا ویاہ کردتا گیا سی تے دوجا علیحدگی دا کہیا جان لگیا تے ایہہ گل تہانوں گاوارا نہیں سی۔ تسیں جاندی سی کہ جے انج ہویا تے لوک تہانوں طعنے دین گے تے تسیں لوکاں دی گلاں ہر گز برداشت نہیں کر سکاں گی۔ دوجا تہانوں قوی امید سی کہ تہاڈے شوہر راہ راست اتے آ جان گے لہٰذا کجھ عرصہ والدین دے ہاں رہن مگروں تسیں اپنے گھر واپس چلی آئیاں۔ فیر کجھ عرصہ گل تہادی ہاں اک دھی پیدا ہوئی جہدا نام قرۃ العین رکھیا گیا۔ ہن تسیں بہت خوش سی کہ ہن فیملی مکمل ہو گئی اے۔ ہن انشاء اللہ حالات بہتر ہو جان گے لیکن جو شخص اک واری غلط رستے اتے چل نکلیا اوہدے لئی واپسی دا رستہ اوکھا ہو جاندا اے۔ تہاڈے والد نوں تہاڈی فکر دامن گیر ہوئی سی تے ایسے وجہ نال اوہ اکثر بیمار رہن لگی تے آخرکار ایس دنیا توں چل وسے۔ اوہناں دیو الدہ وی اوہناں دے والد دی حالت ویکھ کے بہت روندی تے سوچدی رہندی۔تسیں بہت انتظار کیتا کہ شاید اوہناں دا خاوند سید اقتدار حسین شاہ اپنا رویہ بہتر کر لووے لیکن اوہناں نے اپنا طور طریقہ بالکل نہ بدلہ۔ بالآخر تہاڈے بھراواں نے رل کے فیصلہ کیتا کہ اوہناں دی علیحدگی ای کروا دتی جاوے۔ ایس طرحاں ویاہ دے پنج ورھیاں مگروں ای تہاڈی اپنے شوہر توں علیحدگی ہو گئی۔ اک تے والد نے ویاہ وی چھوٹی عمر وچ کردتا سی تے فیر ایس چھوٹی جئی عمر وچ اینے وڈے صدمیاں نال دوچار ہونا پیا۔ تسیں ایہناں مشکل حالات وچ خود نوں اوہناں دا مقابلہ کرن لئی تیار کیتا۔ تسیں اپنے بالاں لئی اوہناں دے مستقبل لئی دن رات محنت کیت۔ تسیں کسی کولوں مدد نہ لین دا مصمم ارادہ کر لیتا تے نامساعد حالات دا مقابلہ کرن دی ٹھان لیتی۔ایہدے مگروں گلفام نقوی نے ٹیکستائل ڈیزائننگ دا کورس کیتا۔ ایہدے نال نال اوہناں نے بیوٹی پارلر دا کورس وی پورا کیتا۔ ٹیکسٹائل ڈیزائننگ دا کورس کرن دی وجہ نال تسیں اک لما عرصہ عیاشی فیبرکس فیصل آباد والیاں نوں کپڑے ڈیزائن کر کے دتا کردیاں سن۔ بیوٹی پارلر وچ ڈپلومہ رکھن دی وجہ نال تسیں اپنے گھر اتے اک پارلر کھول لیتا تے اک عرصہ تک ایہنوں کامیابی نال چلاندی رہیاں۔ ایس کم وچ اوہناں نوں اپنے خاندان والیاں تے رشتہ داراں دی بہت ساری گلاں وی سننا پئیاں کہا ک سید زادی ہو کے کیویں کیویں کم کر رہی اے۔ کیوں جے اوہناں دے خاندان وچ سید زادی لئی تے گھروں باہر نکلنا وی معیوب سمجھیا جانداسی لیکن تسیں کسی دی گل ولوں کوئی توجہ نہ دتی کیوں جے اوہناں دے سامنے دو بال سن تے اوہناں دا مستقبل اوہناں نوں بہت عزیز سی۔ اوہناں دا کہنا سی کہ لوک گلاں تے کر سکدے نیں لیکن کسی نوں دو وقت دی روٹی دینا اوکھا ہو جاندا اے۔ لہٰذا تسیں لوکاں دی گلاں اتے کن دھرن دے بجائے اپنا سفر جاری رکھیا۔ تسیں نال نال ڈیوٹی اتے وی چلایا تے ڈریس ڈیزائننگ دا کم وی جاری رکھیا۔آپ نے دن رات محنت کر کے اپنے بالاں دی تعلیم و تربیت وچ اپنی زندگی صرف کردتی۔ وقت دا پہیہ تیزی نال گھومن لگیا تے تہادے بالاں نے جوانی وچ قدم رکھنا شروع کر دتے۔ تہاڈے پتر نے گریجویشن کرن مگروں ستارہ کیمیکل انڈسٹریز وچ ملازمت کر لیتی تے ملازمت دے نال نال جی سی یونیورسٹی فیصل آباد توں ضلع دی ڈگری وی حاصل کر لیتی۔ ایسے فرم نے اوہناں دی ٹرانسفر لہور کردتی تے اوہناں دے پتر نے لہور وچ لا پریکٹس وی شروع کردتی۔ دھی نوں چنگی تعلیم دوا کے اوہدا ویاہ کردتا اے۔ اوہدا وی اک پتر اے تے اوہ اپنے گھر وچ خوش و خرم زندگی گزار رہی اے۔
ایہناں حالات توں نبردآزما ہون مگروں تہانوں ایس معاشرے وچ زنانی دے مسائل دا ادراک ہویا۔ جے کوئی عورت کسی ہنر توں بہرہ ور نہ ہووے تے اوہدے نال ایس قسم دا کوئی ناخوشگوار واقعہ پیش آ جاوے تے اوہ کیہ کرے۔ معاشرے وچ کون اوہناں دا پرسان حال ہووے۔ لہٰذا اوہناں نوں گلاں نوں سوچ کے اوہناں نے اپنے گھر وچ اک سلائی سنٹر قائم کر رکھیا اے۔ ایتھے تسیں بچیاں نوں بغیر معاوضہ دے سلائی کڑھائی سکھاندیاں نیں۔ تہاڈا کہنا اے کہ جے اک اک ہنر ای زنانی دے ہتھ وچ ہووے تے اوہنوں کسی قسم دی پریشانی دا سامنا نہیں کرنا پووے گا۔ اوہ دوجیاں لئی نہ سہی اپنے لئی تے کجھ نہ کجھ کرن دے قابل ہو سکدی اے۔ تسیں ہن تک بہت سارے بچیاں نوں سلائی کڑھائی سکھا چکیاں نیں۔
ادبی سفر دا آغاز
گلفام نقوی نے اکھ کھلدے ای ادب نال اٹھکیلیاں کیتیاں‘ ماں دی لوری شاعرانہ تے شفقت پدری دا عارفانہ چراغ روشن نصیب ہویا۔تہانوں بچپن ای توں شعر کہن دا ذوق و شوق سی۔ بچپن وچ جدوں تسیں سکول جاندیاں سن ایہہ رستے وچ ہر شے نوں بڑے غور نال ویکھنا تے اوہدے بارے دیر تک غوروخوض کرنا اوہناں دی عادت سی۔ بچپن وچ اوہناں نوں تصویریں بنان‘ڈرائنگ‘ پینٹنگ وغیرہ دا وی بڑا شوق سی۔ جہڑی شے وی ویکھدی سی اوہنوں کاغذ اتے خوبصورتی نال سجا دیندیاں سن۔ اک واری اوہناں نے ڈرائنگ بنائی تے اوہدے تھلے اپنا اک شعر لکھ دتا جو اوہناں دا پہلا شعر تصور کیتا جاندا اے۔
منزل سے دور ہوں میں کتنی مجبور ہوں میں
سائے کی جستجو کی اب غم سے چور ہوں میں
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
ایہہ اوہناں دا پہلا شعر سی جو اوہناں نے اوس ویلے لکھیا سی جدوں اوہ چھیویں جماعت دی طالبہ سی۔ایس طرحاں ایہہ سلسلہ اگے ودھن لگا تسیں شاعری تے کیتی لیکن اوہ باقاعدہ محفوظ نہیں ہو سکی بلکہ کتابی شکل وچ تہاڈی شاعری تہاڈے ویاہ مگروں آئی۔ ایس طرحاں تہاڈے پہلے مجموعہ وچ تقریباً ساری شاعری تہاڈی ابتدائی شاعری ای اے۔گلفام نقوی دے ہن تک چار شاعری مجموعے منظر عام اتے آچکے نیں۔
گلفام نقوی دی باطنی شخصیت وچ قابل ذکر صفت ایہہ اے کہ اوہ بہت حساس طبیعت دی مالک اک ذمہ دار خاتون سن۔ اوہ دوجیاں دا دکھ درد دے کے بڑی چھیتی ہو جاندیاں نیں تے دوجیاں دے دکھ نوں اپنا دکھ تے دوجیاں دے سکھ نوں اپنا سمجھدیاں نیں۔ اوہ ہر گل نوں بہت گہرائی وچ جا کے سوچدی تے سمجھدیاں نیں۔ تسیں بہت خدا ترس تے نرم دل زنانی نیں جہدے توں وی ملدیاں نیں انتہائی خوش اخلاقی نال ملدیاں نیں تے ایہہ محسوس نہیں ہوندا کہ کوئی اوہناں نال پہلی واری مل رہیا اے۔ گلفام نقوی نہ صرف چنگی شاعرہ نیں بلکہ اک چنگی انسان وی نیں جو شخص اوہناں نال اک واری ملدا اے اوہ دوبارہ ملن دی آرزو وی رکھدا اے۔
اوہناں دی شاعری تے اوہناں دی شخصیت دا اک وڈا پہلو سچائی اے اوہ حق تے سچ دا ساتھ دیندیاں نیں۔’’سہارے مل ہی جاتے ہیں‘‘ گلفام نقوی دا پہلا شعری مجموعہ اے جہدے توں اوہناں دے تخلیقی سفر نوں اک اہم پڑائو ملیا تے مقامی سطح اتے شناخت دی ابتدا ہوئی …کہا جاندا اے کہ شاعر کسی وی معاشرے دا احساس فرد ہوندا اے جو کجھ معاشرے وچ ہوندا اے اوہ اوہنوں بغور ویکھدا اے۔ شاعر نوں معاشرے دی اکھ وی کہیا جاندا اے کیوں جے اوہ اپنی شاعری وچ اوہو کجھ لیاندا اے جو کجھ اوہدے آسے پاسے معاشرے وچ ہو رہیا ہوندا اے۔ اوہ معاشرے وچ ہون والے حالات و واقعات ول ساڈی توجہ مبذول کرواندا اے۔ گلفام نقوی دی شاعری وی معاشرے تے سوانح توں قریب تر اے۔ اوہناں دی شاعری وچ سب توں غالب موضوع محبت اے۔ تقریباً ہر شاعر دی ابتدائی شاعری ایسے موضوع وچ رچی وسی نظر آندی اے۔
محبت اک خوبصورت جذبہ اے۔ محبت اردو شاعری دا محبوب ترین موضوع اے جہدے وچ محبوب دے نازو ادا‘ اوہدی سنگدلی‘ بے مروتی تے کنارہ کشی دا ذکر کیتا جاندا اے۔ ’’سہارے مل ہی جاتے ہیں‘‘ نوں ویکھن توں محسوس ہوندا اے کہ اوہ محبت تے رومان د ی شاعرہ نیں۔ ایس مجموعہ وچ پیار محبت تے پاکیزہ سچے جذبیاں دی عکاسی ملدی اے۔ ہر انسان کسی نہ کسی نال محبت کردا اے۔ چاہے اوہ محبت بھراں‘ ماں‘ بھین‘ پیو کسی وی روپ وچ ہووے لیکن ایس مجموعے وچ اک عاشق دی اپنے محبوب نال والہانہ محبت دا اظہار ملدا اے۔
اوہناں دی شاعری دی مرغوب صنف غزل تے نثری نظم اے جو اوہناں دے اک وکھرے اسلوب توں مرصع اے۔ اوہناں دی شاعری دی رسائی اوہناں حقیقتاں تک ہوندی اے جتھوں تک ساڈے نثری نظم لکھن والیاں دی رسائی کدی نہیں ہوئی۔ اوہ اعلیٰ ترین ذہنی تے شعری صلاحیتاں دی مالک اے۔ انسانی نفس دے ادراک وچ جو قدرت اوہنوں حاصل اے اوہ گھٹ گھٹ لوکاں دے حصہ وچ آئی اے۔ سنائی ادب دی مایہ ناز تے منفرد اسلوب دی حامل شاعرہ گلفام نقوی دا نام علمی و ادبی حلقیاں وچ کسی تعارف دا محتاج نہیں۔ معاشرتی زندگی دے تضادات‘ بے اعتدالیاں‘ طبقاتی کشمکش‘ استحصالی عناصر دی مناقشت اتے مبنی شقاوت آمیز ناانصافیاں تے قسمت توں محروم مظلوم انسانیت دی زندگی دے جملہ نشیب و فراز اتے کڑی نظر رکھن والی‘ انسانی ہمدردی دے جذبات توں سرشار ایس فطین‘ فعال تے مستعد شاعرہ دی علمی‘ ادبی تے سماجی خدمات دا اک زمانہ معترف اے۔ گلفام نقوی دی شاعری فکرو نظر نوں مہمیز کر کے قلب‘ روح تے وجدانن اتے گہرے اثرات کردی اے۔ منفرد اسلوب دی مظہر ایس شاعری دی اثر آفرینی دا کرسمہ دامن دل کھچدا اے تے قاری اوہدے سحر وچ گواچ جاندا اے۔جہڑے انداز وچ ایہہ شاعری جامد و ساکت پتھراں‘ سنگلاخ چٹاناں تے بے حس مجسمیاں اتے اثرانداز ہوندی اے ایہدے توں ایہہ تاثر قوی ہو جاندا اے کہ تخلیق فن دے لمحیاں وچ ایس زیرک‘ حساس تے درد دل رکھن والی تخلیق دا رہ نے خون بن کے رگ سنگ وچ اترن دی جو سعی کیتی اے اوہ ثمربار ہو رہی اے۔ اپنے شعری تجربیاں نوں روبہ عمل لیاندے ہوئے گلفام نقوی نے زندگی دے نویں امکانات تک رسائی دی جو سعی کیتی اے اوہ ہر اعتبار توں لائق تحسین اے۔ ایس نوعیت دے تجربیاں دے اعجاز توں جمود دے خاتمے تے حرف صداقت لکھن دی روش نوں مہمیز کرن وچ مدد ملدی اے۔ سماجی زندگی وچ پائی جان والی منافقت‘ تعصبات‘ تضادات تے ناانصافیاں دے خلاف گلفام نقوی نے کھل کے لکھیا اے۔ ایہدے تخلیقی وجدان اوہناں دا جادو سر چڑھ کے بولدا اے۔ قحط الرجال دے موجودہ زمانے وچ اک حساس تخلیق کارہ نوں فکری اعتبار نال متعدد مسائل دا سامنا اے۔ معاشرتی زندگی وچ اوہنوں مصائب و آلام دے پاٹیاں وچ پستی ہوئی دکھی انسایت دے مسائل سنگلاخ چٹاناں تے بے حس وجامد سربہ فلک کوہساراں دے سامنے بیان کرنا پیندے نیں۔ مادی دور وچ زندگی دے اعصاب شکن داخلی تضادات تے سماج دے مناقشات نے فکرو نظر اتے دوررس اثرات مرتب کیتے نیں۔ ایہہ اک مسلمہ صداقت اے کہ ساڈی حباب جئی ہستی وچ سراب جئی کیفیت اے جو نہ ہون دی ہونی دی خبر دیندی اے۔ اپنے تخلیقی سفر وچ زمانہ ساز لوکاں توں اپنا دامن بچاندے ہوئے تے دنیاداری دے پردے وچ وی معرفت دی شمع فروزاں رکھدے ہوئے گلفام نقوی نے فقرو مستی دی شان استغنا نوں ہمیشہ زادراہ بنایا اے۔ اپنی انا تے خودداری دا بھرم برقرار رکھدے ہوئے گلفام نقوی نے صبرو تحمل نال کٹھن حالات دا نہایت خندہ پیشانی نال سامنا کیتا اے۔حریت ضمیر توں جین دی راہ اپنان والی ایس بے باک تخلیق کارہ نے تیشہ حرف سے فصیل جبر نوں منہدم کرن دی مقدور بھر سعی کیتی اے۔ ساڈی دنیا وچ کجھ شیواں حسین ہوندیاں نیں تے کجھ نہیں ہوندی لیکن کوئی سائنسی فارمولا نہیں کہ مستقبل قریب یابعید وچ اوہدے وچ کوئی تغیر و تبدل نہیں ہو سکدا۔ لٹریری اظہار درست ہو کے وی درست نہیں ہوندا تے غلط ہو کے وی غلط نہیں ہوندا۔ تسیں آکھو گے ایہہ کیہ تضاد بیانی اے۔ بیک وقت ایہہ سب کیویں ہو سکدا اے؟ ایہہ ایہدے لئی ممکن اے کہ خوبصورتی تے بدصورتی کسی سائنسی فارمولے دے تحت کل نہیں ہوندی ‘ ایہہ فیصلہ دل کردے نیں تے دلاں وچ تنوع تے تخالف اے۔ اوہ ساریاں اتے عیاں اے اک چیز یا شخص لئی بہت خوبصورت اے دوجا اوہنوں کوئی خاص اہمیت نہیں دیندا۔ گویا ایہہ بیان دی کوئی چیز یا شخص بیک وقت پسندیدہ خوبصورت وی اے مگر اوہ ناپسندیدہ وی حقیقت ثابتہ اے۔
گلفام نقوی دا شعری کینوس وسیع تے رنگا رنگ اے کہ یکسر سیاست دی غلامی گردش دی منظر کشی اے تے کدھرے کچی عمر دے خیالیاں تے پکی عمر دے سفنیاں دے تانے بانے نال بنی نظر فریب تے دل نواز اداواں دامن نگاہ نوں اپنے ول کھچدیاں نیں۔ اوہ اپنے اظہار لئی سچائی تے سادہ اسلوب بیان اتے یقین رکھدیاں نیں شاید ایہو سچائی تے سیاست نیں اوہدی نظماں دی اثر آفرینی نوں اک جواز فراہم کردی اے اوہناں دا اظہار ملاحظہ کرن۔
اندھیرے بڑھ گئے ہیں شام ڈھلتے ہی
زمیں سے آسمان تک تیرگی ہی ہے
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
گلفام نقوی دی شاعری وچ اک ہور ملال اے جو ہر سوچن والے ذہن تے تڑپن والے دل دا مقدر اے۔ اوہناں دی نظماں وچ سوانحی عنصر پایا جاندا اے۔ شاعر اپنی ذات دی نفی کر کے نظم وچ اپنے لئی اک وسیع در امکان پیدا کر سکدا اے۔ گلفام نقوی نے اپنی شاعری وچ غم ‘ دل تے غم زندگی نوں بڑی عمدگی توں یکجا کر کے پیش کیتا اے۔ نظم ’’کہا نہیں تھا‘‘ وچ اوہ اپنے دل دا اظہار کجھ انج کردیاں نیں۔
نہ میں ہی روں نہ تم کہو کچھ
ہم ایک دوجے کی یاد کی گٹھڑیاں اٹھائے
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
گلفام نقوی دی شاعری وچ عورت دی عظمت دا احساس بہت نمایاں اے اوہ اکثر مقامات تے مرداں دے معاشرے وچ عورتاں دے استحصال اتے کڑھدی نظر آندیاں نیں اوہناں نے ایسے احساس کارن ’’کرب کی کوک میں‘‘ نوں اپنی شاعری دا مرکزی استعارہ قرار دتا اے۔ اوہناں دی نظماں وچ ہجر و وصال دی باطنی کیفیت دی مختلف پرتاں جلوہ گر نیں جہدے وچ ہر موسم اپنی پوری آب و تاب دے نال نمایاں اے۔ اوہ زمانے دے غم سمیٹدے ہوئے نظم دی شکل وچ منتقل کردیاں نیں تے کرب وچ ڈبی ہوئی شاعری سانوں سوچن تے مجبور کردیندی اے جدوں اوہ ایس ’’خواب کی خواہش‘‘ کردیاں نیں۔
ترا پیکر ہر سو جم جائے
اور وقت وہیں تھم جائے
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
” سہارے مل ہی جاتے ہیں ” ایہہ مجموعہ نظماں تے غزلاںتے مشتمل شعری مجموعہ اے ۔گلفام نقوی دی ذاتی زندگی دکھ بھری داستان اے۔ جہڑے شخص دی ذاتی زندگی دکھاں وچ لنگھی ہووے اوہ دوجیاں دے دکھ بڑی چنگی طرح سمجھدا اے۔ گلفام نقوی اپنے اک قطعہ وچ لکھدیاں نیں۔
جب بھی سنتی ہوں کسی اور کا قصہ کوئی
میری روداد کا لگتا ہے وہ حصہ کوئی
سوز دل اب کہاں لے جائیں گلفام
جس کو دیکھو لئے پھرتا ہے قصہ کوئی
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
گلفام نقوی نے ایس مجموعہ وچ ایسی نظماں وی لکھیاں نیں جو بہت دکھ بھرے واقعات اتے مبنی اے جہناں نوں پڑھ کے اوہ واقعات بالکل ایسے طرحاں توں دوبارہ ساڈی اکھاں دے سامنے آجاندے نیں تے ہر اکھ اشکبار ہو جاندی اے۔ اٹھ اکتوبردا سانحہ تے سونامی تریخ وچ بہت بڑے واقعات نیں۔ دونویں سانحے وڈی تباہی دا کارن بنے۔ لکھاں لوک اپنے گھراں توں بے گھر ہوئے بلکہ گھر تباہ و برباد ہو گئے۔ لکھاں ہسدے کھیڈدے گھر مٹی دا ڈھیر بن گئے۔ لوک اپنیاں توں وکھ ہو گئے۔ اوہ معصوم بچے جو گھراں توں سکول پڑھن لئی گئے سن۔ کدی واپس نہیں آ سکے گلف امانت وچ اپنی نظم ’’سانحہ 8اکتوبر‘‘ وچ ایسے ذرے داذکر کچھ ایس طرحاں کیتا اے۔
مرے سارے اپنے کہاں کھو گئے
وہ گلیاں وہی کوچے وہی جولا ،وہ ماتی
وہ بہنا وہ بچے وہ بابا وہ بھائی
وہ فرقت کے کھا کہاں کھو گئے
میرے سارے اپنے کہاں ہ کھو گئے
وہ غنچے وہ مالی پرندے وہ بستی
معصوم ہاتھوں میں بستے وہ تختی
وہ سپنے سہانے کہاں کھو گئے
مرے سارے اپنے کہاں کھو گئے
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
ایہدے علاوہ ایس مجموعہ وچ گلفام نقوی نے کجھ نظماں اپنے پیاریاں دے نام لکھیاں نیں جہناں وچ احمد ندیم قاسمی‘ محسن بھوپالی تے پروین شاکر شامل نیں۔
گلفام نقوی دی شاعری صادق جذبیاں دا پر تو اے۔ اوہناں دی شاعری دا بغور مطالعہ کیتا جاوے تے اوہناں دی شاعری وچ اوہناں دی شخصیت بھرواں جھلکدی اے۔ گلفام نقوی دی شاعری معاشرتی رویاں دی عکاسی وی کردی اے۔اوہناں دی ذاتی زندگی کوئی زیادہ آسودہ حال نہیں سی۔ ایہو وجہ اے کہ اوہناں دے آشوب ذات دا اوہناں دی تخلیقات وچ در آنا اک فطری امر اے۔ گلفام نقوی دی شاعری وچ جابجا محبت دی داستان نظر آندی اے اوہناں دی شاعری وچ محبوب نال بے پناہ محبت دا ثبوت ملدا اے تے اک ایسا محبوب جو اپنے عاشق نوں زندگی دے حالات و واقعات دا سامنا کرن لئی کلا چھڈ کے جا چکیا اے تے جہدے دوبارہ لوٹن دا کوئی امکان نظر نہیں آندا۔محبوب دے حوالے نال کجھ خوبصورت شعر ملاحظہ ہون۔
وہ ایک شخص مرے دل میں آ گیا کیسے
فلک کا چاند مرا گھر سجا گیا کیسے
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
خیال یار کبھی دل کی رہ گزر سے گزر وصال یار کبھی گل بہار کر آنکھیں
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
وہ مرے ساتھ ہی کب تھا جو مجھے چھوڑ گیا
اس سے شکوہ ہے مجھے اور نہ تقدیر کے ساتھ
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
جانے کیا گم ہے کئی برسوں سے کچھ یاد نہیں
چلتے چلتے جو راہ عام میں کھو جاتی ہوں
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
مہک سی پھیلی ہوئی ہے جو چار سو تیری
اداس دل کو ہوئی پھر سے آرزو تیری
٭ ٭ ٭ ٭ ٭
گلفام نقوی دی بیشتر نظماں محبوب تے اوہدی بے نیازیاں‘ اوہدے توں دوری‘ جدائی‘ تنہائی دے گرد گھمدی نظر آندیاں نیں۔ اوہناں نوں نظماں وچ ’’شب کی آغوش میں‘‘ ’’دعا‘‘ ’’پیاس‘‘ ’’حسین لمحے سمیٹ لو‘‘ ’’خالی کشکول‘‘ ’’بے تکی ساعتیں‘‘ ’’جی چاہتا ہے‘‘ ’’زندگی کے میلے میں‘‘ تے ایہو جئی بہت ساری نظماں نیں جہناں وچ محبوب تے اوہدے توں متعلق احساسات و جذبات دی فراوانی وکھائی دیندی اے۔گلفام نقوی دی شاعری دے موضوعات وچ تنوع دی فراوانی اے اوہ ہجر‘ محرومی‘ تلخی ایام‘ خواب و حقیقت‘ عرفان ذات‘ مناظر فطرت‘ انسانی ہمدردی‘ جبلت‘ اقدار تے فکر و احساس جئے مضموناں نوں اپنی شاعری دے عریض کنویس اتے سجاندیاں نیں۔
گلفام نقوی دی شاعری دا فنی اعتبار نال جائزہ لیتا جاوے تے اوہناں دی شاعری وچ اوہ سارے فنی محاسن موجود نیں جو چنگی شاعری دی جان ہوندے نیں۔ اوہناں نے اپنی شاعری وچتشبیہات و استعارات تلمیحات ترکیبات‘ علماتاں تے ضائع بدائع دا خوبصورت استعمال کیتا اے۔ گلفام نقوی دی شاعری دا رنگ قاری نوں اپنے گھیرے وچ لے لیندا اے تے اپنے صحن وچ رکھدا اے۔ گلفام نقوی اپنے اندر دی تنہائی تے اداسی دے باوجود زندگی دی حقیقتاں دا جواں مردی نال مقابلہ کیتا اے تے ہن وی پوری خود اعتمادی نال اپنی زندگی دا ایہہ سفر جاری رکھے ہوئے نیں۔ گلفام نقوی دے ایس خوبصورت شاعر اتے ایس گفتگو دا اختتام کرنا واں۔
روز چپکے سے سر شام چلی آتی ہے
ایک اداسی میری دہلیز پہ سونے کے لئے
٭ ٭ ٭ ٭ ٭