گوتم دا قتل

یشودھرا دی آواز میرے کناں وچ پئی۔ اوہ ساڈی گوانڈھن اے۔ یشودھرا گوتم دے ترلے لے رہی سی کہ میرے لئی تے اپنے پتر لئی گھر مڑ کے آ جا۔ کیوں بوہے بوہے بھکھیا منگ کے ساڈی پت نوں مٹی وچ رولدا پیا ایں۔ تیرا پیو اک ریاست دا مہاراجہ اے تے توں بھکھیا؟
”دنیا بہت دکھی اے یشودھرا! گوانڈھی نوں مارن، اسدا گھر اجاڑن اتے پیلیاں ساڑن دے منصوبے بنا رہا اے۔ لوکی بیماریاں تے مصیبتاں وچ گھرے ہوئے نے۔ میتھوں ایہہ سبھ کجھ نہیں ویکھیا جاندا۔ میں دکھاں بھری اس دنیاں نوں چھڈیا، ریاست دے کار وہار نوں چھڈیا، عیش بھری زندگی نوں چھڈیا تے جا تینوں وی چھڈیا۔”
”میں امن، سکھ تے چین دی آس لے کے گوانڈھی ریاست نوں جا رہاں۔ میں سنیا اے اتھے دے واسی بھکھ، دکھ، جنگ تے بیماریاں وچ پھسے ہوئے نے۔”
ہالی تن دن پہلاں تیکر! ہاں، صرف تن دن پہلاں تیکر اک جوگی زندہ سلامت تے جیوندا سی۔ میں آپ اپنیاں اکھاں نال اوہنوں ویکھیا سی۔ اوہ یشودھرا نوں کہہ رہا سی، ”دنیاں بڑی دکھی اے تے ایہہ سارے دکھ بندیاں دے اپنے سہیڑے ہوئے نے۔ ویکھ تاں صحیح۔ ‘ساقیا’ قبیلے نے اک ایہو جہے بمب بنایا اے جیہدے پھٹن نال ‘کولیا’ قبیلے دے سارے بندے مر جان گے۔ سبزہ (ہریاول)سڑ جائے گا تے پیشوا دی نسل اکی مک جائیگی۔ ساقیا دی ویکھیا ویکھی ‘کولیا’ قبیلے نے وی بمب بنا لیا تے ہن ویکھدیاں ای ویکھدیاں دوہاں دھراں نے بمباں دے ڈھیراں دے ڈھیر لا دتے۔ اوہ تاں چنگا ہویا ایہناں دوہاں دی دشمنی نے ایڈا زور نہ پھڑھیا بس ایویں کدی کدائی کدھرے نہ کدھرے نکا-موٹا سیاپا پے جاندا اے۔”
کل دی گل اے میرے کول اک بڈھڑی اپنے پت دی لاش چک کے لیائی تے کہن لگی، ”ایہدے قلبوت وچ جند پا دیو۔”
”میں اوہدے کولوں پچھیا تیرا پت کیوں مریا؟”
کہن لگی، ”ساڈے قبیلے تے گوانڈھی قبیلے کولیا وچ اک ایہو جہے پڑاڑ دی ملکیت بارے لڑائی چل رہی اے جو دوہاں دھراں دی ملکیت نہیں اتھے رہن والے واسیاں دی ملکیت اے۔ ہن اک قبیلہ کہندا اے کہ ایہہ پہاڑ میرا اے جد کہ دوجا کہندا اے ایہہ میرا اے۔ ایس میرے تیرے دے جھگڑے وچ ای کوئی نہ کوئی بندہ پھڑھ ہندا اے۔ ایسے جھگڑے کارن اج میرا پتر مر گیا اے۔ میرا اکو ای پت سی، ایہدے وچ ساہ پا دیو۔”
”میں بڈھڑی نوں آکھیا! توں نال دے شہر وچ ٹر جا۔ اتھے دے اک اجیہے گھر وچوں سرہوں دے بی دی مٹھ بھر کے لیا جس گھر دا کوئی جی کدی نہ مریا ہووے۔” بڈھڑی نے اک-اک گھر بھالیا پر اوہنوں کوئی وی گھر اجیہا نہ ملیا جس دا کوئی جی نہ مریا ہووے۔ اوہ چپ کرکے مڑ آئی۔ میں اوہنوں آکھیا، ”ہر جی نے مرنا اے پر انج نہیں مرنا جویں ساقیا تے کولیا قبیلے دے جوان پئے مردے نے۔ موت تے ہر بندے تے واجب اے۔ مرنوں باجھ چھٹکارا نہیں پر اک دوجے نال لڑنا، اوہناں نوں دکھ دینا، جاں قتل کرنا کسے وی طرحاں واجب نہیں۔”
اوہدی متریئی ماں کرشما گوتمی نے آکھیا، ”جویں توں بھکھشوآں دی جماعت اساری اے اویں ای تیویاں دی وی اک جماعت دی وی لوڑ اے۔”
گوتم نے اوہنوں آکھیا، ”نت دیاں لاماں لڑ-لڑ کے مرداں دی گنتی تیویاں نالوں گھٹ رہی اے۔ ایہدے وچ سارا قصور مرداں دا اے۔ لڑائی دا سبھ نالوں زیادہ اثر تیویاں اتے ہندا اے۔ ساڈے وسیب تے سماج دی اساری وچ تیویاں وی اونا ای بھرپور حصہ پا سکدیاں نے جنا کہ مرد۔”(جاری)