بے خبر

ڈاکٹرکرامت مغل

جس ویلے میں حکیم صاحب دی دُکان (مطب)تے اَپڑیا اوس ویلے اوہناں کول دو زنانیاں بیٹھیاں ہویاں سن۔اِک قدرے وڈیری عمر دی سی جدکہ دوجی چھُٹیری سی۔اوہ دوویں ماں دِھی وی ہوسکدیاں سن تے نون￿ہ سَس وی۔حکیم صاحب اوہناں نوں آپ بھانے ہولی ہولی اوہناں دے مرض،احتیاط تے پرہیز بارے دَسدے پئے سن۔اوہناں میز اُتے واہوا ساریاں پُڑیاں بنّھ کے رکھیاں ہویاں سن۔ایہ دَسن دی تاں ہُن لوڑ نہیں رہی کہ پُڑیاں وچ دوائی ای سی۔
میں حکیم صاحب ہوراں کول زنانیاں بیٹھیاں ویکھ کے تھوڑا جھجھکیا تے اپنا اَگے ودھیا ہویا سجّاپیرملیا۔
’’آجاؤ آجاؤ ماسٹر صاحب ‘‘اوہناں اُچی اواز وچ آکھیا۔
میں ہولی ہولی پیر دھردا ایدھر اودھر ویکھدا دُکان دے اندر وڑ گیا۔’’تشریف رکھو۔‘‘ حکیم صاحب نے اِک کُرسی ول اشاراکیتا۔
دوویں زنانیاں دوجے پاسے پئے اِک بنچ اُتے بیٹھیاں ہویاں سن۔میں کرسی اُپر بیٹھ گیا پر صاف دِسدا پیا سی کہ میں بے سکونی وچ آں۔
حکیم ہوراں میری بے چینی بھان￿پ لئی ،زنانیاں نوں آکھن لگے ’’تسیں ہن جاؤتے جویں جویں میں دسیا اے اوسراں ای دوائی لینی اے تے پرہیز وی کرنا اے۔لوکیں پرہیز نہیں کردے تے فیر گناہ حکیم دا بنا دیندے نیں۔یاد رکھو دوائی بھاویں سونے دی بنی ہوئی ہووے پرہیز نہ کرئیے تے اوہ وی سواہ ای سمجھو۔‘‘
’’جویں تسیں آکھیا اے ایہ اوویں ای کرے گی۔میں آپ پورا دھیان رکھاں گی۔‘‘عمر وچ وڈی زنانی اُٹھدیاں بولی۔اوہدے توں پہلوں چھوٹی عمر دی زنانی اُٹھ کھلوتی سی۔فیر اوہ دوویں اَگڑپچھڑ دُکان وچوں باہر نکل گئیاں۔
ہُن حکیم صاحب میرے وَل دھیان دیندے ہوئے بولدے نیں!
’’ہورسُناؤ ماسٹر جی کیہ حال اے؟اَج کویں ایدھر نوں جی کر پیا۔‘‘
’’بس تہاڈے نال ملیاں،گلاں باتاں کیتیاں واہوادن ہوگئے سن۔میں سوچیاسلام کر آواں۔‘‘میں اَصل گل لکوندیاں رسمی جہیا جواب دتا۔جاندیاں سار اپنے مطلب دی گل کریئے تاں بندے دی عزّت گھٹ جہی جاندی اے۔
’’بسم اللہ سگوں ست کروڑ بسم اللہ، تہاڈامیرے ول آنا میرے لئی بڑے مان دی گل اے۔تُسیں میرے بالاں دے اُستاد او۔ تے ہُن تاں میرے پوترے وی تہاڈے کول پڑھن لگ پئے نیں۔تہاڈی عزت کرنا تاں میرا فرض اے۔‘‘
’’ایہ تہاڈی مہربانی اے حکیم صاحب۔‘‘
’’ایہ تہاڈا حق اے جی۔‘‘
حکیم صاحب ہوراں مچُھاں صفا چٹ کیتیاں ہویاں سن تے داڑھی ودھائی ہوئی سی۔اوہناں دی داڑھی وچ بس اِکا دُکاای کالے وال سن۔داڑھی نہ اَصلوں چھوٹی سی تے نہ ای دُھنی تے پیندی سی۔گل کردیاں اوہ داڑھی نوں اپنی مُٹھ وچ لے لیندے کدے داڑھی وچ اُنگلاں پھیرن لگ پیندے غرض داڑھی نال کھیڈدے رہندے۔ اوہناں کول کوئی اِک اَدھاخاص نسخا سی جہڑا پہلوں اوہناں دے دادے دا فیر اوہ اوہناں دے پیو داتے پیو توں بعد ہن اوہناں دا ازمودا سی۔ہور وی جہناں لوکاں اوہ دوائی اوہ نسخا ورتیا سی ایہ ای دس پائی سی کہ اوہناں دی دوائی تیر بہ ہدف اے۔
حکیم صاحب دی صحت بہت چنگی سی تے اوہناں نوں ویکھ کے ایہ اندازا لانا ڈاڈھا اوکھا سی کہ اوہناں دی اصل عمر کِنّی اے۔جے اوہ ستّرورھے دے سی تاں لگدے بلکل نہیں سی۔ جے پچونجا ورھے دے لگدے سن تے ہو سکدا اے پچونجا دے ای ہوون۔سنوائی سی کہ اوہناں دی آمدنی دا ذریعا نِکّی موٹی دوائی لین والے مرد تے زنانیاں نہیں سن۔اوہناں دی آمدنی دا وڈا ذریعا اوس خاص نسخے والی دوائی سی جہڑی اوہ بہت مہنگی ویچدے ہوندے سن۔ہر کوئی اوہ دوائی نہیں سی لے سکدا۔ہوسکدا اے کوئی مہاتڑ ضرورت مند اوس دوائی دی قیمت سُن کے بے ہوش وی ہوگیا ہووے۔

ہُن ایہ نہیں پتا اوس بے ہوش ہو گئے سائل نوں حکیم ہوریں ہوش وچ کویں لیائے ہوون گے۔
’’تُسیں چنگا کیتا اج میرے کول آگئے۔میں وی ہُسڑیا پیا ساں تے تہاڈے ورگے بندے دا ای انتظار کردا پیا ساں۔‘‘ حکیم ہوراں مینوں دسیا۔
’’جی خیر سی حکیم صاحب؟حکم کرو۔‘‘
’’تہاڈے نال،اوہ کیہ کہندے نیں کُجھ وچار وٹاندرا کرنا سی۔‘‘
’’جی…………….میرے نال؟‘‘
ہاں بھئی کجھ گلاں ہر اِک نال تاں نہیں کیتیاں جاسکدیاں۔بندا پرندا ویکھ کے ای گل کری دی اے۔مجھاں اَگے بِین نہیں وجائی دی۔
’’جی تہاڈی مہربانی حکیم صاحب تسیں مینوں ایس قابل سمجھیا۔۔‘‘
’’تُسیں جناب ایس قابل ہو۔‘‘ ایہ آکھ کے اوہناں تھوڑا وقفا لیا تے دُبارا بولے۔
’’اصل وچ اج دُپہر ویلے اِک گل ہوئی سی تے مینوں سمجھ نہیں سی آندی پئی کہ میں اوہ گل کہدے نال کراں’کہنوں دساںایتھوں دے لوکاں نال میرا بُہتادُعا سلام نہیں اے۔تسیں ماشاء اللہ بڑے پڑھے لکھے او’سمجھدار او۔تُسیں تاں میری گل نوں چنگی طرحاں سمجھ جاؤ گے۔‘‘
’’جی جی تسیں دسو میں اپنی سمجھ مطابق ضرور سمجھن دی کوشش کراں گا۔‘‘
حکیم صاحب میتھوں عمر وچ وڈے سن ایس پاروں میں اَدب نال بولدا پیا ساں۔
فیر انج وی اج میں اوہناں کول اپنی اک ’’غرض‘‘ پاروں حاضر ہویا ساں تے غرض بارے اک بڑا سوہنا اکھان اے’’گوں (غرض) بھناوئے جوں بھاویں کچے ای ہوون‘‘ ہن اوہ جو کجھ وی کہندے میں سُننا ای سُننا سی۔
’’پہلوں تسیں دسو چاہ پیو گے ۔‘‘ حکیم صاحب چانچک پچھیا۔
’’اوہ………..چاہ دی لوڑ……تاں۔….نہیں۔‘‘
چاہ تاں فیر پیواں گے پہلوں آہ جاندی بہار دے میوے کِنّو کھانے آں ’’اوہناں اپنے میز دی دراز وچوں دو تِن کنو کڈھ کے میز اُتے رکھ دتے۔فیر اِک چنگا صحت مند کِنّوپھڑ کے میرے ول ودھایا تے آکھن لگے ’’لئو کھاؤ’تے تسیں اپنے رب دیاں کہڑیاں کہڑیاں نعمتاں نوں جھٹلاؤگے۔‘‘
’’جی جی اللہ پاک دیاں اپنے بندے لئی بے شمار نعمتاں نیں۔گنتی ای کوئی نہیں ۔‘‘ میں کنِّواوہناں دے ہتھوں پھڑدیاں آکھیا۔
’’اَج دُپہر نوںاِک بندا میرے کول آیا سی۔‘‘ حکیم ہوراں دسیا۔
’’جی جی۔‘‘
’’اصل وچ اسیں بہت بے خبر لوک آں۔اسیں صرف ساہمنے والی چیز ویکھدے آں۔اوس چیز پچھے کیہ لُکیاہویا اے اسیں اُکانہیں ویکھدے یاں ویکھن دی کوشش نہیں کردے۔‘‘
’’جی جی ۔‘‘ میں کِنّو چھلدیاں ہویاں ہنگارا دیندا ہاں۔
مینوں پتا سی حکیم ہوریں بے ربط گلاں کرن دے عادی نیں۔اوہ کوئی گل کردے کردے اچانک وچوں بظاہر کوئی ہور گل کردیندے نیں۔بعد وچ پتا لگدا اے کہ اوس گل دا پہلے کیتی گل نال کوئی سن￿بن￿دھ ہے سی۔
’’ہُن ایہ نِکّاجہیا بی(بیج)ای ویکھ لئو۔‘‘اوہناںکِنّو دی پھاڑی وچوں ’’بی‘‘ کڈھ کے مینوں وکھایا۔ویکھن نوں تاں ایہ اِک نِکّا جہیا بی اے تے اَسیں ایہنوں اُکا اہمیت نہیں دینی ایہنوں ایتھے سٹ دینااے۔حالاں کہ ایہدے وچ کِنّو دا بوٹا لکیا ہویا اے کِنّو دا اوہ بوٹا جہنوں ہزاراں لکھاں کِنّو لگنے نیں۔‘‘اوہناں مینوں وکھا کے آکھیا۔
’’جی بلکل انج ای اے۔تسیں بلکل ٹھیک آکھیا اے۔‘‘
’’جسراں ایس بی وچ اِک بوٹا لکیا ہویااے ایسراں کسے واقعے پچھے وی کوئی ہور واقعالُکیا ہوندا اے۔جہڑا آن والے ویلے ہونا ہوندا اے۔پر اسیں اوہنوں نہیں ویکھ سکدے ۔‘‘

میں اوہناں دے مون￿ہ وَل ویکھن لگ پیا۔ حکیم صاحب اَج ضرور کوئی ڈُونگھی گل کرن دے مُوڈ وچ سن۔
’’اسیں اوہنوں ویکھنا ای نہیں چاہندے۔اسیں صرف حال وچ جینا چاہنے آں۔سمجھ آئی کہ نہیں؟‘‘
’’جی حکیم صاحب ‘‘میں سر کھُرکیا تے شرمندگی بھریاں اَکھاں نال اوہناں وَل ویکھیا۔’’تسیں کوئی ڈونگھی گل کیتی اے۔تھوڑی جہی وضاحت کر دیو تاں مہربانی ہووے گی۔‘‘
’’وضاحت دی کہڑی گل اے،وضاحت وی کردینے آں۔جس ویلے کوئی بندا زنانی کڈھ کے لیجاندا اے اوہ ایہ گل بھُلیاہوندا اے،ایس اُدھالے وچوں اک ہوراُدھالا پھٹنا اے۔کیوں جے سیانیاں آکھیا اے ڈاچی وِیہ کوہ تے بوتی تیہ کوہ۔اوس ویلے اَنّھے جذبات دے زور بھرے ویہن وچ بندا نہ ایہ گل سوچدا اے نہ سوچنا چاہندا اے۔اوس ویلے اوہ بے خبر ہوندا اے۔تے بے خبر ای رہنا چاہندااے۔ کوئی اوہنوں خبردار کرنا وی چاہوے تاں اوہ خبردار ہونا نہیں چاہندا۔ اوہ صرف اپنے فوری مقصد دی پُورتی اُتے تُلیا رہندا اے۔ آون والے پندرھاں ویہاں ورھیاں بعد جد اوہدی اپنی دِھی کسے نال پھڑی جاندی اے یاں کسے نال نَس جاندی اے تاں فیر اوہنوں چیتے آندا اے ڈاچی وِیہ کوہ تے بوتی تیہ کوہ۔‘‘
’’جی تُسیںٹھیک پئے آکھدے او۔‘‘
’’ماسٹر صاحب تسیں کتاباں وی پڑھدے او؟‘‘اوہناں اچانک سوال کیتا۔
’’جی میں سمجھیا نہیں‘‘میں تھوڑا حیران ساں۔
’’میرا مطلب اے سکول دیاں کتاباں توں وکھ کوئی ہور کتاباں ،علمی کتاباں، کہانیاں والیاں کتاباں، تاریخی کتاباں، کوئی ناول وغیرا؟‘‘
میں شرمندگی نال نظراں جھکا لئیاں۔
’’نہیں پڑھدے؟‘‘اوہناں تصدیق چاہی۔
جی…….بس…..کیہ دساں…..میں ہکلایا۔
’’شوق نہیں؟‘‘
’’نہیں نہیں بھاویں بُہتانہیں پر ماڑا موٹا تاں شوق ہیگا اے۔‘‘
’’فیر؟‘‘
’’حکیم صاحب کتاباں مہنگیاں ای بہت نیں۔اِک سکول ٹیچر مہنگیائی دے ایس دَور وچ اپنے بال بچے سان￿بھے پالے کہ مہنگیاں کتاباں مُل لوے۔‘‘
’’ہاں ایہ تاں تُسیں ٹھیک آکھیا اے۔اچھا تُسیں میر ے کو لوں پڑھن لئی کتاب لے جایا کرو پر اِک شرط اے۔؟‘‘
’’جی اوہ کیہ؟‘‘
’’اِک نہیں سگوں دو شرطاں نیں۔‘‘
’’جی دسو‘‘
’’اِک تاں کتاب خراب نہ ہووے تے دُوجی ایہ کہ کتاب واپس کیتی جاوے۔‘‘
’’جی ٹھیک اے ‘‘میں جھَٹ وعدا کرلیا۔حالاں مینوں پتا سی بالاں والے گھر وچ کتاب خراب نہ ہووے۔ایہ ہو ای نہیں سکدا پراوس ویلے ایہو جہی گل کرن دا موقعا نہیں سی۔
’’کتاب آلی گل میں ایس پاروں کیتی کہ مینوں کسے کتاب وچوں پڑھی ہوئی اک گل چیتے آگئی سی۔کتاباں پڑھیے تاں فیر اوہناں وچ لکھیاں کم دیاں گلاں چیتے وی رکھنیاں چاہیدیاں نیں۔‘‘
’’جی ہاں بلکل‘‘
’’اوہ جہڑی گل میں کیتی سی ناں کہ اسیں صرف حال ویکھنے آں،حال وچ جینے آں ،کل کیہ ہوئے گا،سانوں پتا نہیں ہوندا نہ اسیں پتا کرنا چاہنے آں۔ایہ قِصّاساڈی ایسے عادت ،ایسے ویہار نوں ظاہرکردا اے۔‘‘
’’جی‘‘
’’بہت پرانی گل اے اِک لافانی دیوی نوں ایس دُنیا دے اِک فانی اِنسان نال محبت ہوگئی۔ظاہر اے اوہ فانی اِنسان تیرے میرے ورگا کوئی عام انسان نہیں ہووے گا۔اوہ کوئی اُچا لماگوراچٹا‘صحت مند بندا ہووے گا۔

جہدیاں اکھاں شربتی ہوون گئیاں۔جہدے وال ریشم ورگے نرم ملائم ہوون گے۔جہدی واج شہدبھری مٹھی ہووے گی تے پتا نہیں اوہدے وچ ہور کیہ کیہ خوبیاں ہوون گئیاں۔اوہدیاں اوہناں خوبیاں پاروں ای اوہ لافانی دیوی لافانی دیوتیاں نوں چھڈ کے اوس فانی بندے اُتّے مری ہووے گی۔‘‘
’’جی صحیح اے اوہ بندا طاقتور وی ہووے گا۔‘‘
ہاں ہاں دیوی کسے کمزور لِسّے تے ماڑے بندے اُتے تاں دیوانی نہیں ہوئی ہووے گی۔ہوسکدا اے اوہ بندا دَساں بارھاں بندیاں توں ودھ زور والا ہووے،سگوں ہووے کیہ،اوہ ضرور ہووے گا۔‘‘
’’جی تے اوہ چِیتے وانگوں تیز نسدا وی ہووے گا۔‘‘ ’’تیری ایہ گل وی بلکل ٹھیک اے۔دیوی کسے سست الوجود ڈِھلے بندے نال پیارتاں نہیں کر سکدی ۔‘‘
’’اوہدے کن وی ڈھیر تیز ہوون گے۔اوہنوں دِسدا وی دوجیاں نالوں کجھ زیادا ہووے گا۔سگوں میرا تے خیال اے اوہنوں بِلّی وانگوں اَنھیرے وچ وی دسدا ہووے گا۔‘‘
’’تیری ایہ گل وی سُٹن والی نہیں اے۔‘‘ حکیم صاحب خُش ہوگئے کہ میں نہ صرف پوری دلچسپی نال اوہناں دی گل سُن رہیا آں سگوں ٹھیک ٹھاک ہنگارا وی دیندا پیاآں۔
’’حکیم صاحب میرا خیال اے اوہ بندا عقل مند وی ہووے گا۔دیوی کسے بے وقوف،غبی تے گھامڑ نوں تاں گھاہ نہیں پاسکدی۔‘‘
’’ہاں تے سانوں ایہ پتا لگا کہ اوہ بندا عام بندیاں نالوں رَتّی بھورانہیں بہت زیادا وَدھ سی۔عقل وچ، شکل وچ تے ہور گلاں وچ۔جدوں دیوی نوں اوس بندے نال پیار ہوگیا تاں اِک مسئلا پیدا ہوگیا تے اوہ مسئلا ایہ سی کہ دیوی لافانی اے اوہنوں موت نہیں،جد کہ اوہ بندا فانی اے اوہ سو ورھے وی جیوے آخر اوہنے مرنا اے۔فیر کیہ کیتا جاوے؟ اپنے مطلب لئی، اپنے فایدے لئی تگڑے لوک پُرانے قاعدے قنون توڑدے تے نویں بناندے ای رہندے نیں۔ دیوی نے دیوتیاں نوں منت کیتی کہ ایس بندے نوں لافانی کردتا جاوے۔دیوی دی ایہ درخاست سُن کے دیوتا بہت ہسّے فیر اوہناں دیوی دی درخاست من لئی تے اوس بندے نوں لافانی ہون دا وردان دے دتا۔‘‘
’’بڑی گل اے۔اوہدیاں تے پنجے ای گھیو وچ ہوگئیاں۔محبت کرن نوں دیوی تے نال ای ہمیشا والی زندگی نہ موت نہ کھوت۔دِن عید تے رات شبرات۔‘‘
’’جی جی انج ای اوہ دوویں خُش خُش مزے نال زندگی گزارن لگ پئے تے بڑا چر مزے نال ای جیون بیتت کردے رہے۔فیر ہولی ہولی اوس فانی بندے (جہنوں دیوی نے دیوتیاں دی مِنّت سماجت کرکے لافانی بنوالیا سی)دے انگ کمزور ہونا شروع ہوگئے۔ویلا گزردا رہیا تے ہولی ہولی اوس بندے دے اندر بہت ساریاں تبدیلیاں ہو گئیاں۔اوہدا حُسن گہنا گیا۔اوہدی خوبصورتی بد صورتی وچ بدل گئی،اوہدے ریشمی وال، جھاڑ جھنکار ہوگئے۔اوہدیاں اَکھاں رہ گئیاں۔ہن اوہنوں اصلوں مَٹھّا دِسدا کنّاں توںسُنائی دینا بند ہوگیا۔چِیتے وانگوں بھجن والا منجے توں نہ اُٹھدا،اوّل تے ٹُردا ای نہ تے جے ٹُردا تاں سوٹے دا سہارا لے کے ٹردا۔عقل وی چلی گئی۔حواس باختارہندا تے اُوٹ پٹانگ گلاں ماردا رہندا۔یادداشت ساتھ چھڈ گئی۔‘‘
’’تے اوہ خاص’’چیز‘‘جہدی دیوی نوں سبھ توںودھ لوڑ سی اوہ وی مر مُک گئی ہووے گی‘‘میں جوش نال آکھیا۔
حکیم صاحب میرے ول غور نال ویکھیا۔ جھَٹ چنگا ویکھدے رہے تے فیر ہس پئے ’’ہاں اودھروں وی اوہ ’’ویلھا‘‘ہوگیا۔ہن دیوی بہت پریشان ہوئی ایہ تاں اوہ بندا نہیں اے جہدے نال اوہنوں محبت ہوئی سی۔اوہنے سوچیا،اوہ کجھ دن سوچدی رہی تے فیر اوہنے سوچ سوچ کے دیوتاواں اَگے درخاست کیتی کہ اوس بندے نوں اوہدا اصل انجام دے دِتا جاوے۔‘‘
’’اصل انجام؟۔‘‘
’’موت، انسان دا اصل انجام تے موت ای اے ناں۔ (جاری اے)